قلعه قمچقای
قلعه قنچقای در 12 کیلومتری روستای قمچقای از توابع بیجار واقع شده است. این قلعه بی مانند از دژهای باستانی و بسیار کهن کردستان به شمار میرود و در شمار شکارهای با ارزش تاریخی است که از گذشته های دور به یادگار مانده است.
براساس نظرات کارشناسان، بنای این قلعه به سده های 8-9 پیش از میلاد میرسد. در حد غربی دژ، دره ژرفی به عمق 100 متر وجود دارد که با راهی سنگلاخ و سخت به صفه غربی منتهی میشود. این بخش تنها قسمتی از قلعه است و در حقیقت جناح ضعیف قلعه را تشکیل میداد و احتمال دستیابی به قلعه را تا حدی آسان میساخت.
سازندگان و بنیانگذاران اولیه در این قسمت از بنا به بزرگترین و دشوارترین کار، یعنی احداث دیواری به طول تقریبی 100 متر و بلندی 15 تا 20 متر با استفاده از سنگهای عظیم دست زدهاند و استحکامات اصلی آن را بنا نهادهاند.
ساخت چنین قلعه ای با دیوارهای عظیم، بلند و قطور، مخصوص کاخها و قصرهای سلطنتی بود و رایجترین شیوه معماری دوره هزاره اول قبل از میلاد مسیح به شمار میرود. در حاشیه شمالی دژ، حفرهای به ابعاد متر وجود دارد که به زیبایی تمام تراشیده شده است.
در شمال غربی این حوزه، پلکانی طویل وجود دارد که سه دوره سکونت مادها، پارتها و اشکانیان را مسلم میدارد. بر دیوارههای تونل شرقی که از کارهای عصر ماد است، در عصر مغول محراب کوچکی با چهار پلکان ساخته شده که در نوع خود جالب توجه است. احداث خانههای خشتی و آجری در حد شرقی و بر روی بناهای ساسانیر یکی از کارهای خاص مغولان است.