دوران پارینه سنگى (70000 تا 100000 ق. م) :
به دلیل انجام نیافتن کاوشهاى عمیق باستانى در بلوچستان از دوران پارینه سنگى اطلاع چندانى وجود ندارد، از آثار یافته شده در محوطه هاى پراکنده این ناحیه مىتوان گفت که اجتماعات بشرى در این دوره در اطراف رودخانه ها ساکن بوده اند.
مهمترین آثار بدست آمده این دوران عبارتند از:
در تراسهاى شمال شرقى خاش در حاشیه رودخانه لادیز و رودخانه هاى سىمیش و ماشکیل در سراوان آثارى بدست آمده که به نام ابزار لادیزى نام گذارى گردیده اند، آثار بدست آمده شامل ساطورهاى یک لبه و دو لبه نشان دهنده سکونت اجتماعات انسانى در دوران پارینه سنگى قدیم، میانه و جدید است. در این دوره حیواناتى از قبیل بز، قوچ، غزال، خر وحشى و گراز در این نواحى وجود داشته است. ابزار بدست آمده لادیز قدمتى یک صد هزارساله دارند. تعدادى از ادوات بدست آمده در این مناطق شامل رنده و تیغه سنگى هستند.
در جنوب بلوچستان در کناره غربى رودخانه سُدیچ (سرچشمه از شهرستان نیکشهر ) مقدارى از آثار و تیغه هاى سنگى بدست آمده که با مقایسه آنها با ابزار بدست آمده از زاگرس، قدمت ساخت این ابزار به 75000 تا 65000 سال قبل مىرسد. از مقایسه این اشیاء با اشیاى دیگر مناطق ایران مىتوان گفت که آنها مربوط به دورانهاى پارینه سنگى قدیم و میانه مىباشند.
در محوطه باستانى شمال شرقى خاش در فاصله 27 کیلومترى شهر خاش محدوده اى به وسعت1500 کیلومترمربع توسط «جودیت ماروچک» در سال 1353 ه.ش مورد کاوش قرار گرفته و آثارى از دوران پارینه سنگى شناسایى و بررسى شده اند.
در دامنه شرقى کوه پنج انگشت و در 4 کیلومترى مغرب خاش و در 50 کیلومترى شمال حوزه آبریز رود کارواندر محوطه اى به عرض 5 کیلومتر یافت شده که از مقایسه آثار بدست آمده آن با آثار لادیز معلوم مىشود که آنها قدمتى بین 70000 تا 100000 سال دارند.
در کوهستک از نواحى ساحلى دریاى مکران مقدارى ابزار سنگى مربوط به دوران پارینه سنگى یافت شده است.
در بخش شمال غربى کنارک آثارى از دوران پارینه سنگى میانى بدست آمده که همه آنها در سطحى صاف و هموار به صورت متفرق ریخته شده اند، و با آثار دوران پارینه سنگى قدیم شباهت دارند.
در بخش جنوب شرقى کنارک نیز مقدارى اشیاى سنگى پیدا شده است که مربوط به دوران پارینه سنگى مىباشند.
قابل ذکر است در سالهاى 1974 و 1975م در کناره ها و سواحل دریاى مکران (عمان) تعدادى ابزار سنگى بدست آمده که مربوط به دوران پارینه سنگى بودند که به روش لواوا (روشى که سازنده ابزار آن را در چهار مرحله مىسازد و از سنگ مادر جدا مىکند) ساخته شده اند. محلهاى اشاره شده در چهار ناحیه جنوبى بلوچستان مربوط به دوران پارینه سنگى قدیم و میانه هستند.
دوران میانه سنگى (25000 تا 70000 ق.م) :
در فاصله بین دوران پارینه سنگى (70000 تا 100000 ق.م) تا دوران نوسنگى(8000 تا 25000 ق.م) از آثار استقرار و سکونت اجتماعات بشرى در بلوچستان اطلاعاتى در دست نیست و این بدان دلیل است که در این زمینه بررسىها و تحقیقات باستان شناسى صورت نگرفته است و تاحال حاضر ناشناخته باقى مانده است.
دوران نوسنگى (8000 تا 25000 ق.م):
تنها اثر شناسایى شده این دوران اثرى در جازموریان است که در سال 1343ه ش توسط دکتر علىاکبر سرفراز باستانشناس ایرانى مورد بررسى و گمانه زنى قرار گرفته است. این اثر در محلى بنام موریاب که یک تپه و سکونتگاه انسان مربوط به دوران شکارورزى است، قرار دارد. موریاب مربوط به هزاره دهم قبل از میلاد است و این تنها نوع سکونتگاه شکارورزى در ایران است که مورد شناسایى قرار گرفته است، چون آنچه از سکونتگاه هاى انسان در عصر شکارورزى بدست آمده، سکونتگاه هاى غارى و غارهاى شکار در نواحى مختلف ایران است.
نظرات بسته شده است.