لاک پشت پوزه عقابی

نام فارسی : لاک پشت پوزه عقابی نام علمی:  Eretmochelys imbricata  نام انگلیسی:  Hawksbill Turtle

لاک‌پشت پوزه عقابی (Eretmochelys imbricata) گونه‌ای لاک‌پشت دریایی است که به‌شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد. پوزه این لاک‌پشت برای بیرون کشیدن غذای اصلیش یعنی اسفنج دریایی از لابه‌ لای مرجان‌ها به شکل منقار عقاب درآمده و از همین رو به لاک‌پشت پوزه عقابی یا منقار کوتاه موسوم گشته‌است. این لاک‌پشت به طور گسترده‌ای برای استفاده از گوشت در کشورهایی چون چین و ژاپن صید می‌شود، استفاده از لاک آن برای ساخت وسایل تزئینی سابقه طولانی دارد و در برخی مناطق از جمله ایران هم تخم‌های این خزنده را از شن بیرون کشیده و می‌خورند. البته در کشورهای عضو معاهده تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر شکار و خرید و فروش این لاک‌پشت و محصولات به دست آمده از آن ممنوع است. طول لاک‌پشت پوزه عقابی  بالغ به یک متر می‌ رسد و وزن میانگین آن حدود ۸۰ کیلوگرم است. بین 30 تا 50 سال عمر می کنند و حدود 140 تخم می گذارند.

تخم‌ها و نوزادان این لاک‌پشت منبع غذایی غنی برای انواع گوناگونی از گوشتخواران، پرندگان، خزندگان، ماهی‌ها و حتی حشرات و ویروس‌ها است. اما با گذر زمان و بزرگتر شدن لاک‌پشت‌ها آمار مرگ و میر رو به کاهش گذاشته تا جایی که در سنین بزرگسالی تنها کوسه قادر به شکار این لاک‌پشت است. وزن تخم لاک پشت‌های پوزه عقابی ۲۶ تا ۳۱ گرم، قطر آن حدود ۴۳ میلی‌متر و حجم تخم‌ها نیز حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر مکعب است. تخم‌گذاری این لاک پشت هر ۲ تا ۳ سال یک بار در دو مرحله به فاصله دو هفته تکرار می‌شود و در هر مرحله لاک‌پشت مادر ۴۰ تا ۱۵۰ تخم می‌گذارد. لاک‌پشت‌های ماده به احتمال بسیار زیاد همیشه برای تخم‌گذاری به زادگاه خود باز می‌گردند. این حیوان در سن بالای ۳۰ بالغ می‌شود و تصور می‌رود عمر آن حدود ۳۰ تا ۴۰ سال باشد.

شکار برای استفاده از گوشت و لاک از عوامل اصلی کاهش جمعیت این حیوان است، هرچند در بسیاری از کشورها شکار آن غیر قانونی است. گوشت این حیوان از ۵۰۰ سال پیش از میلاد در چین از غذاهای لذیذ به شمار می‌رود هرچند به دلیل نوع تغذیه این حیوان ممکن است برای انسان سمی باشد. همچنین سابقهٔ استفاده از لاک این حیوان برای ساخت لوازم تزئینی به یونان و روم باستان می‌رسد. بیشترین مصرف لاک این حیوان مربوط به ژاپن است. تا سال ۱۹۹۴ که دولت ژاپن واردات لاک این حیوان را ممنوع کرد، هر سال حدود ۳۰ تن لاک  لاک‌پشت پوزه عقابی به این کشور وارد می‌شد.

لاک‌پشت پوزه عقابی یکی از ۴ لاک‌پشت دریایی است که در خلیج فارس مشاهده شده و یکی از دوگونه لاک‌پشت دریایی است که در سواحل ایران تخم‌گذاری می‌کند. بیشترین زاد آوری لاک‌پشت‌های دریایی در ایران به این گونه مربوط می‌شود. البته در سال‌های اخیر زادآوری این گونه به جزایر نخیلو و ام‌الکرم در استان بوشهر و جزایر قشم، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در استان هرمزگان محدود شده‌ است. تعداد موارد حضور این لاک پشت در سواحل ایران حدود هزار تخم‌گذاری در سال برآورد می‌شود. با این که در ایران مصرف گوشت لاک‌پشت و تجارت لاک آن مرسوم نیست اما خوردن و فروش تخم لاک‌پشت به دلیل اعتقاد به ارزش غذایی و دارویی بسیار رایج است. به‌ طوری‌که گاه برای جمع‌آوری تخم‌هاT، لاک‌پشت  مادر را با چرخ دستی به گوشه‌ای می‌رانند یا گاهی دیده شده در اطراف لانه‌ای که لاک پشت مادر در حال تخم‌گذاری است، گروهی از مردم حلقه زده و منتظر پایان تخم‌گذاری هستند.