این بنا که به مسجد سید نیز معروف است، در کنار خیابان امام زنجان و در مرکز بافت تاریخی شهر واقع گردیده و از بناهای ارزشمند و تاریخی زنجان است که در فاصله سال های 1240 – 1242 ه-. ق توسط حاکم وقت زنجان، عبد الله میرزا دارا – نواده فتحعلی شاه قاجار- بنا گردیده است و به نظر می رسد که بعد از این تاریخ، تنها تغییراتی جزئی در این مسجد صورت گرفته باشد . این بنا که به عنوان مسجد و مدرسه درنظر گرفته شده، با نقشه چهار ایوانی ساخته شده و دارای سردر ورودی، صحن وسیع، ایوان های چهار گانه، حجره ها، گنبدخانه و شبستان های ستوندار طرفین آن است . سردر ورودی مسجد در جانب خیابان امام واقع گردیده و در اوایل دوره پهلوی، به هنگام احداث خیابان امام ، تغییری کلی در آن صورت گرفته است . تا سال 1338 ه-.ش، دو مناره بر طرفین سردر بوده که در جریان احداث کتابخانه سید تخریب گردیده است . ورودی مذکور، دسترسی به ایوان شمالی و از آنجا به صحن را فراهم می سازد . صحن مسجد به ابعاد 36×48 متر دارای حوضی در میان و باغچه هایی در اطراف است . درمیانه اضلاع چهار گانه مسجد، چهار ایوان و در اطراف آنها، حجره هایی قرار دارد . در ضلع شرقی و غربی صحن، به طور قرینه، 16 حجره و در جبهه شمالی، 6 واحد حجره جهت طلاب علوم دینی ساخته شده است . در ضلع جنوبی نیز دهنه های شبستان های ستونداری واقع شده است . هرکدام از حجره ها، رو به صحن دارای ایوانی به عرض 40×3 و عمق 65/1 تا 80/1 متر هستند . فضای داخلی حجره ها نیز 50/4 متر طول و 40/3 متر عرض دارد . پوشش حجره ها به وسیله طاق و تویزه به زیبایی انجام شده است . روشنایی داخل حجره ها از طریق دو پنجره در طرفین در ورودی حاصل می شود . ایوان جنوبی مسجد به عرض 60/7 عمق 30/6 و ارتفاع 11 متر، با کاشیکاری دوره قاجاریه تزیین و با طاقنماهایی نماسازی شده است . کتیبه سراسری ایوان، خطبه ای است که با نام فتحعلی شاه قاجار قاجار و به نام بانی مسجد- عبدالله میرزا- ختم می شود . از نوار فوقانی کتیبه، تسمه کشی های تزیینی سقف آغاز شده که به شمسه ای ختم می شوند . اضلاع شرقی و غربی در این ایوان، مزین به نقوشی لچک و ترنج کاشیکاری است . این ایوان از طریق درگاه هایی به شبستان های ستوندار و گنبدخانه راه پیدا می کند . گنبدخانه مسجد با طرح مربع مستطیل دارای پوشش گنبدی است . گنبد مزبور، از معدود گنبدهایی است که بدنه آن بدون گوشواره و ترنبه بر روی سطح چهارگوش نشسته است و در نتیجه، منطقه انتقال، در ضخامت تکیه گاه و جان گنبد مستهلک شده است . گنبد، از بیرون با کاشی های فیروزه ای پوشش یافته و با کتیبه قرآنی و نقوش هندسی تزیین شده است . قطردهانه گنبد، 80/11و ارتفاع آن تا سطح زمین، 5/20 متر است . فضای گنبدخانه از طریق درگاه هایی به شبستان های ستوندار طرفین راه پیدا می کند . این شبستان ها به صورت قرینه دارای چهار ردیف ستون سه تایی هستند که پوشش طاق و تویزه بر آنها قرار می گیرد و در ضلع جنوبی، محراب های کاشیکاری دارند . ایوان شمالی صحن، به قرینه ایوان جنوبی ساخته شده و با تزیینات کاشیکاری پوشش یافته است . ایوان های غربی و شرقی به قرینه یکدیگر، 7 متر عرض و طول و 11 متر ارتفاع دارند و با کاشیکاری تزیین شده اند . نقوش کاشیکاری این ایوان ها را بیشتر طرح های هندسی تشکیل می دهد . تسمه کشی منتهی به شمسه، در این ایوان ها نیز تکرار شده است . این مسجد که به عنوان مدرسه دینی نیز مورد استفاده قرار می گیرد، موقوفات زیادی دارد و در دوره اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شده است .
نظرات بسته شده است.