این بنا در روستای سجاس در حدود 35 کیلومتری جنوب غربی سلطانیه در استان زنجان واقع گردیده و از بناهای ارزشمند دوره سلجوقی است . بنای اصلی مسجد، گنبدخانه مربعی به ابعاد تقریبی 5/9×5/9 متر است که با گنبد بلندی پوشش یافته است . با توجه به آثار موجود ، در اصل، بناهای دیگری به این گنبدخانه متصل بوده که امروزه از بین رفته است . گنبدخانه، در اضلاع شرقی، غربی و شمالی، درگاه هایی داشته که درگاه های شرقی و غربی آن مسدود شده است . گنبد با واسطه چهار فیلپوش بر روی جرزهای چهارگانه استوار گردیده و با طاق فیلپوش ها بر روی تخته قطوری که با دیوار 45 درجه زاویه دارد، قرار داده شده است . چهار فیلپوش و درحد فاصل آنها، چهار طاقنما که متناوبا قرار گرفته اند، با قوس پنج و هفت، به همراه قوس های کوچکتر بالای، نقشه مربع را به دایره تبدیل کرده است. سطح فیلپوش ها و طاقنماها با اجرای آجرکاری به سبک آلت و لغت، تزیینات هندسی جالبی را ایجاد کرده اند . بالای فیلپوش ها، طاقنماهای زیبایی قطاربندی شده که زمینه را برای برپایی گنبد فراهم می کند. گنبد بنا که از نوع گنبدهای یکپوش است، با آجر اجرا شده و تزیینات آن منحصر به نقش ستاره پنج پر است . ورودی کنونی، در جرز شمالی تعبیه شده و در جرزهای غربی و شرقی، دو در بزرگ شبیه به ایوان و در ضلع جنوبی، محراب ایجاد شده است . به قرینه محراب، در جرزهای غربی و شرقی و درحد فاصل درهای بزرگ ، تزییناتی نظیر محراب انجام گرفته که تنها جنبه قرینه سازی دارد . محراب کنونی مسجد با توجه به شیوه گچبری و استفاده از رنگ و همچنین آثاری از محراب قدیمی در زیر آن، به نظر می رسد که مربوط به دوره ایلخانی باشد . این مسجد، از نظر گچبری و کتیبه ها بسیار ارزنده و قابل توجه است . چهار کتیبه بدون تاریخ در مسجد نوشته شده است . کتیبه اول درساقه گنبد به خط نسخ ابتدای گچبری گردیده که احتمالا هم سن بنای مسجد است . کتیبه فیلپوش ها با خط ثلث زیبایی رقم گردیده که با توجه به سبک آن احتمالا از دوره ایلخانی است . در زیر فیلپوش ها، کتیبه بسیار ارزنده ای به عرض حداقل 50 سانتی متر به صورت سرتاسری نوشته شده که مشتمل بر سوره ملک است . این کتیبه با دو خط موازی در بالا و پایین محدود شده و بالای خطوط، کتیبه کوچک دیگری به خط کوفی نوشته شده که احتمالا مربوط به قرن پنجم هجری است . سوره ملک که به خط نسخ خوانا نوشته شده، با گچبری های بسیار زیبا و طرح های اسلیمی پرکاری مزین گردیده است. با توجه به شیوه معماری و کتیبه های موجود و شباهتی که بنای این مسجد با دیگر بناهای دوره سلجوقی منطقه دارد، میتوان بنای اصلی را به اواخر قرن پنجم هجری منسوب داشت که در دوره مغول نیز تعمیرات و تزئیناتی در آن صورت گرفته است.
نظرات بسته شده است.