این بنا در شهرستان نیریز در 220 کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع گردیده و یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است که به تأسی از معماری دوره ساسانی، با نقشه یک ایوانی ساخته شده و در طی دوره های بعدی، الحاقاتی بدان افزوده شده یا تعمیراتی در آن به عمل آمده است . نقشه کنونی مسجد عبارت از یک صحن مربع مستطیل، دو ایوان جنوبی و شمالی، رواق ها و شبستان های اطراف صحن است . با توجه به بررسی هایی که توسط آندره گدار صورت گرفته، بخشی اصلی و قدیمی مسجد، ایوان عمیقی به طول 18 و عرض 5/7 متر است که با طاق گهواره ای- با شکستگی قوسی اندک – پوشش یافته است . در دیوار عقبی ایوان، محراب نفیس با تزیینات گچبری و کتیبه های تاریخی قرار دارد . این ایوان در اصل در هر ضلع جانبی، پنج طاقنمای گود داشته که به هنگام گسترش مسجد، دیوار پشتی آنها برداشته شده و بدین ترتیب، فضای داخلی ایوان با شبستان های جانبی مرتبط شده است . در دوره های بعد از ساخت ایوان، به علت فشار وارده طاق آن، شکاف هایی در بنا پدید می آید که با احداث پشتیبان هایی در اطراف سردر و اضلاع جانبی مهار می گردد . در انتهای ایوان و اطراف محراب، تعداد قابل توجهی کتیبه تاریخی دیده می شود که تعدادی از آنها مورخ 460،363و560 ه-.ق هستند . یک کتیبه دیگر که عدد سال آن از بین رفته، دارای عبارت " امر المولی عمادالملک والدوله " است . سال 363ه-.ق مربوط به تعمیراتی است که در دوره عضدالدوله دیلمی در مسجد مذکور انجام شده؛ تاریخ 460، یادآور تعمیر دوره سلجوقی- سلطنت آلب ارسلان سلجوقی – وسرانجام تاریخ560 ه-. ق مربوط به تعمیرات دوره سلطان ایل ارسلان خوارزمشاهی است . خود ایوان، بنا به نوشته مقدسی (قرن چهارم هجری )، در سال 340 هجری ساخته شده است . در برابر ایوان، صحن مستطیل شکلی وجود دارد که در ضلع شمالی آن، ایوان و در اضلاع دیگر، رواق هایی وجود دارد . در گوشه شمالی مسجد، مناره آجری ساده و مستحکمی واقع است که به نظر می رسد مربوط به بنای اولیه مسجد باشد . بناهای الحاقی که در زمان های متفاوت ساخته شده اند، از نظر معماری فاقد ارزش خاصی هستند و به غیر از نمای ورودی ها و ساختمان های دور صحن که روکار آجری دارند، بقیه با گل و به شیوه نامناسبی ساخته شده اند . این بنا به شماره 192 به ثبت تاریخی رسیده است .
نظرات بسته شده است.