کوله پشتی یکی از وسایل اولیه کوه نوردی است، چه در یک برنامه یک روزه سبک و چه در یک برنامه چند روزه سنگین، باید از کوله پشتی مناسب برای حمل بار استفاده کرد.
استفاده از کوله پشتی نامناسب باعث کاهش کارآیی، خستگی زودرس، عدم تهویه مناسب، فشار بیش از حد به شانه ها، گردن و یا ناحیه کمر و لگن شده، گاه لذت بردن از یک برنامه را ناممکن ساخته و گاه باعث آسیب جدی به بدن می شود. مشخصات فنی یک کوله پشتی چیست؟1- حجم : معمولا کوله پشتی ها را در درجه اول براساس حجم آنها که بر حسب لیتر بیان میشود طبقه بندی می کنند. کوله پشتی هایی از بیست تا صد لیتر ممکن است در بازار یافت شوند. حجم برخی از کوله پشتی ها به خاطر نوع طراحی آنها تا حد معینی قابل افزایش است. مثلا می توان در بازار کوله پشتی هایی با حجم 35 به علاوه 10 یا 65 به علاوه 15 لیتر پیدا کرد. بدیهی است حجم کوله پشتی کوه نورد باید متناسب با مدت برنامه انتخاب شود. ممکن است برای اجرای برنامه ای یک روزه کوله پشتی به حجم 30 لیتر به خوبی پاسخ گوی نیاز کوه نورد باشد، در صورتی که برای اجرای برنامه ای چهار روزه باید از کوله پشتی با حجم بیشتر استفاده کرد.2- وزن : وزن کوله پشتی به تنهایی (زمانی که هیچ باری در داخل آن نیست) از اهمیت بالایی برخوردار است.
طراحان کوله پشتی سعی می کنند به نسبت مطلوبی بین حجم و وزن دست یابند. بدیهی است هر چه حجم کوله پشتی بیشتر باشد وزن آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. ولی دو عامل مهم دیگر نیز در وزن کوله پشتی اثر گذارند. این دو عامل عبارتند از: نوع طراحی کوله پشتی و جنس موادی که اجزای کوله پشتی از آن ساخته می شوند. اکنون در بازار کوله پشتی هایی با وزن کمتر از نیم کیلوگرم تا حدود 5/2 کیلوگرم می توان یافت.3- نوع : نوع کوله پشتی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اکنون در بازار عمدتاً دو نوع کوله پشتی می توان یافت. یک نوع کوله پشتی هایی هستند که جنبه عمومی دارند و برای استفاده در برنامه های عمومی کوه نوردی طراحی شده اند و نوع دیگر کوله پشتی هایی که برای استفاده در برنامه های خاص مثل سنگ نوردی، یخ نوردی یا اسکی طراحی شده اند. کوله پشتی های نوع دوم معمولا دارای جیب های بغل نبوده در عوض دارای محفظه هایی خاص برای حمل کرامپون یا اسکی هستند. توجه ما در اینجا بیشتر معطوف به کوله پشتی های عمومی کوه نوردی است.4- طرح : نکته مهم دیگر در کوله پشتی، چگونگی طراحی و ساختار آن است. گرچه می توان در بازار کوله پشتی هایی با حجم کم یافت که در آنها از هیچ میله یا تسمه فلزی یا پلاستیکی سفت استفاده نشده اما قاعدتا کوله پشتی های کوه نوردی قابل قبول با حجم متوسط تا زیاد برای اینکه سر پا بمانند و ساختار و شکل خود را حفظ کنند دارای یک قسمت استوار یا سفت هستند که معمولا از فلز یا پلاستیک خشک ساخته شده است.
این قسمت که استخوان بندی کوله پشتی را تشکیل می دهد مقدار قابل توجهی از وزن کوله پشتی را به خود اختصاص می دهد. به همین علت اگر این قسمت فلزی باشد برای کاهش وزن، از آلومینیوم یا آلیاژهای سبک تر استفاده می کنند.گرچه در گذشته کوله پشتی هایی به اصطلاح زین دار در میان کوه نوردان طرفدارانی داشت که در آنها استخوان بندی فلزی کوله پشتی کاملا در معرض دید بود، ولی در کوله پشتی هایی که اکنون معمول است، این استخوان بندی معمولا در نگاه اول به چشم نمی آید و میله ها یا تسمه های فلزی یا پلاستیکی به کار رفته در محفظه های مخصوص خود در کوله پشتی جای می گیرند. گرچه در بسیاری از کوله های موجود در بازار این قسمت سخت، ثابت است و ثابل تنظیم نمی باشد ولی در بازار کوله هایی هم یافت می شوند که در آنها این قسمت قابل تنظیم است تا بتوان اندازه آن را کاملا با بدن کوه نورد هماهنگ کرد. طراحی کوله پشتی هرگونه که باشد هر کوله پشتی قاعدتا دارای سه جزء اصلی است که عبارتند از: استخوان بندی سخت، محفظه اصلی حمل بار و تسمه های شانه.
به علاوه در حال حاضر کوله پشتی ها عموما طوری طراحی می شوند که دارای اجزای فرعی نیز باشند:الف – تسمه کمری کوله که نقش آن توزیع بهینه بار بر روی قسمت بالایی سرین کوه نورد است.ب – تسمه سینه که وقتی کوه نورد کوله را بر دوش دارد، از جلو و بر روی استخوان جناغی او بسته می شود و کنترل کوله را بر روی بدن آسان میکند.ج – تسمه های تثبیت کننده که رابط بین تسمه های شانه و محفظه اصلی کوله پشتی هستند. این تسمه ها هر چه شل تر شوند، هوا در قسمت پشت بهتر جریان می یابد یعنی با تهویه بهتری در قسمت پشت رو به رو خواهیم بود ولی در عوض کنترل کوه نورد بر کوله کمتر می شود. برعکس هر چه این تسمه ها سخت تر شوند تهویه در قسمت پشت کمتر می شود ولی در عوض کنترل کوه نورد بر کوله خویش افزایش می یابد.د – تسمه های کاهش دهنده اندازه کوله پشتی که معمولا در دو قسمت جانبی کوله قرار دارند و کار آنها این است که وقتی بار کمتری می خواهیم در کوله قرار دهیم به کمک آنها قدری کوله را فشرده می کنیم تا حجم کوله متناسب با بار شود.ه – قسمت پایینی محفظه اصلی کوله که معمولا از قسمت بالایی جدا میشود از این قسمت می توانیم برای حمل کیسه خواب و یا بارهای سبک دیگری که می خواهیم سریعا به آن دسترسی داشته باشیم استفاده کنیم.بهتر است صفحه جدا کننده قسمت پایینی از قسمت بالایی کوله متحرک باشد تا اگر کسی خواست بتواند از این صفحه صرفنظر کرده کل حجم کوله را یکسان در اختیار داشته باشد.و – سوراخ و گیره مخصوص برای عبور لوله آب که سر دیگر آن به محفظه آبی که در داخل کوله قرار دارد متصل است.
اخیرا برخی از کوه نوردان ترجیح می دهند که به هنگام حرکت بدون این که نیازی به بیرون آوردن قمقمه از کوله پشتی باشند با مکیدن سر لوله ای که به محفظه آب متصل است، آب بنوشند.ز – حلقه های مخصوص حمل کلنگ یا باتاوم کوه پیمایی که نقش آنها کمک به حمل آسان و ایمن این وسیله هاست.ح – روکش ضد آب کوله که به هنگام عدم استفاده در محفظه خاص خویش جای می گیرد و در هنگام استفاده کوله را از رطوبت یا کثیف شدن محافظت می کند.ط – قسمت سری لوله که در کوله هایی که حجم آنها افزایش می یابد متحرک است و به همین علت به جای این که به بدنه اصلی کوله دوخته شود با تسمه هایی به آن وصل می گردد که قابل تنظیم اندی – و بالاخره جیب های کوله که معمولا بر روی قسمت سری کوله و گاه در دو جانب و یا نمای رو به رویی کوله تعبیه می شوند.5- جنس : اجزای کوله پشتی بهتر است از موادی ساخته شوند که خواسته همیشگی کوه نوردان در مورد آنها صادق باشد: سبک، کم حجم، موثر. در اینجا موثر بودن یعنی محکم، مقاوم، قابل انعطاف و با دوام بودن، معمولا قسمت کف محفظه اصلی حمل بار برای دوام بیشتر از جنسی محکم تر و یا به صورت دو لایه ساخته می شود.می گویند : داشتن اسب خوب یک چیز است و خوب سوارکاری کردن چیز دیگری است. با توجه به این نکته دو پرسش مطرح می شود:1- با استفاده از اجزای فوق چگونه باید کوله را بر روی پشت و شانه ها تنظیم کرد تا بهترین توزیع بار به دست آمده حمل بار آسان تر انجام گیرد2- روش صحیح قرار دادن اشیای سبک و سنگین در کوله پشتی کدام است تا از آن طریق حفظ تعادل کوله پشتی آسان تر شود و حمل بار رضایت بخش تر باشد؟