| نام فارسی: منشورهای بازالتی ماکو
نام انگلیسی: Maku bazalt columns |
 |
ستون های منشوری بازالتی ماکو یکی از نمونه های کم نظیر جهان است که حاصل انجماد گدازه های آتشفشانی در دوره سوم زمین شناسی است.انقباض ناشی از انجماد گدازه و با فاصله زاویه ای ۱۲۰ درجه از یکدیگر اثر میکنند.در نتیجه تاثیر این نیروها,توده آذرین در جهت قایم به ستون های شش گوش مستقیم تبدیل میگردد.معمولا ردیف منشورهای عمیق تر,منظم تر از ردیف منشورهای بالایی گدازه است.
هنگامی که جریان گدازه بازالتی از دهانه آتشفشان خارج می‌شود، شروع به سرد شدن می‌کند. در حین سرد شدن و مبدل گشتن به یک لایه سنگ بازالتی، ممکن است در ضخامت آن درزه هایی بوجود آیند که توده‌ای از سنگ را به شکل ستون با مقطع ۳، ۵، ۶ یا ۷ ضلعی در بر بگیرند. شبکه‌ای از این درزه ها لایه سنگ بازالت را به مجموعه‌ای از ستون‌های منشوری مبدل می‌کند که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و به وسیله درزه های منظم احاطه شده اند. دلیل تشکیل چنین سیستمی از درزه تا حدودی پیچیده است. پیدایش فرم ابتدایی آنها به زمان سرد شدن گدازه بازالتی بر می گردد. با ادامه سرد شدن و انجماد گدازه، بر اثر انقباض بیشتر، این مجموعه درزه که بر روی سطح گدازه تشکیل شده بودند، به داخل گدازه که حالا دیگر لایه سنگ بازالتی است، توسعه یافته و سه بعدی می گردد (در بعد عمق هم توسعه می یابد.
الیاف بازالت با وجود مشابهت بسیار با الیاف شیشه و حتی مشابهت فرآیند تولیدی، ویژگی‌های مقاومتی بهتری نسبت به آن دارد. الیاف بازالت بر خلاف الیاف شیشه در مقابل قلیایی ها، مواد اسیدی و نمکی بسیار مقاوم است و به همین خاطر در بتن، پل‌ها و سازه‌های دریایی کاربرد وسیعی دارد. ستون‌های منشوری مخصوص سنگهای آتشفشانی بوده و انقباض ناشی از انجماد گدازه و نیروی کششی ایجادی باعث کشش در سه جهت موازی با سطح گدازه و با فاصله زاویه ای ۱۲۰ درجه از یکدیگر اثر می کنند. در نتیجه تأ ثیر این نیروها، توده آذرین در جهت قائم به ستون‌های شش گوش مستقیم می گردد معمولاً ردیف منشورهای عمیق‌تر منظم‌تر از ردیف منشورهای بالایی گدازه است.
بازالتها دارای ساخت و بافتهای خیلی مختلفی هستند و از انواع تمام بلورین تا شیشه‌ای تغییر میکنند. بازالتها فراوانترین سنگهای آذرین خروجی هستند و اکثر بصورت جریانهای گدازه‌ای و همچنین سنگهای آذر آواری دیده می‌شود.
دسترسی
منشورهای بازالتی منطقه آزاد ماکو در ۲۵ کیلومتر ماکو در کنار جاده ماکو – چالدران ذخیرگاه سنگی نادری قرار گرفته است.
