منطقه حفاظت شده قرخود ، خراسان

نام انگلیسی :  Ghorkhod protected area     نام فارسی :  منطقه حفاظت شده قرخود

منطقه حفاظت شده قرخود در استان خراسان شمالی، شهرستان بانه و سملقان و در حاشیه رشته کوه تکلان معروف به قُرخود قرار گرفته و به علت واقع شدن در شرق پارک ملی گلستان از نظر    بوم­شناسی گیاهی و جانوری و داشتن شرایط زیستگاهی نادر دارای ارزش فراوانی است. این منطقه در سال 1350 تحت پوشش سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و به عنوان یکی از مناطق چهارگانه محیط زیست ایران تاکنون مطرح بوده و طبق مصوبه­ای از تاریخ 9/3/1365 از حفاظت محیط زیست گرگان منتزع و به اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان بزرگ تحویل شد و بعد از انجام تقسیمات جدید در استان خراسان، این منطقه تحت نظر اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی درآمد. محدوده مطالعه در موقعیت جغرافیایی E560854 تا E563959 طول شرقی و N372023 تا N373103 عرض شمالی ، به مساحت 43700 هکتار واقع شده است. حداقل ارتفاع منطقه 940 متر در بخش غربی و حداکثر ارتفاع 2780 متر در بخش مرکزی حوزه­ می­باشد. اقلیم منطقه با استفاده از آمار مشاهده­ای موجود در یک پایه زمانی 30 ساله محاسبه شد و بر اساس اقلیم نمای آمبرژه، منطقه مورد مطالعه دارای اقلیم نیمه­خشک سرد است. متوسط دمای سالانه 13 درجه سانتی­گراد و میانگین بارندگی آن 360 میلی­متر می­باشد. از دیدگاه زمین شناسی این محدوده در زون زمین ساختی کپه داغ قرار گرفته است، اما برخی از ویژگیهای زمین شناختی البرز شرقی را نیز دارا می باشد

این منطقه کاملا کوهستانی در غرب شهرستان مانه و سملقان واقع شده و تنها بوسیله یک جاده خاکی کم تردد از پارک ملی گلستان جدا می‌شود، زیستگاه پستانداران با ارزشی از جمله پلنگ، گربه وحشی، خرس قهوه ای، قوچ و میش اوریال، گرگ و غیره می‌باشد. به دلیل وجود زیستگاه‌های کوهستانی، این منطقه را می‌توان یکی از بهترین زیستگاه های پلنگ در کشور برشمرد. در امتداد شمالی منطقه حفاظت شده قرخود، منطقه شکار ممنوع بهکده رضوی قرار دارد که از سال 1386 مطالعات جامعی در ارتباط با امکان سنجی زیست یوزپلنگ آسیایی در این منطقه با همکاری اداره کل محیط زیست استان خراسان شمالی، صورت پذیرفته است.

هر سال بویژه از اواسط تابستان تا اواسط پاییز که میوه‌های جنگلی مختلف نظیر انگور، زرشک، آلوچه، گلابی وحشی، تمشک، سیب وحشی، ولیک و غیره می‌رسند، خرسها را می توان عمدتا در مناطق کم ارتفاع و دره‌ها مشاهده نمود. یونجه کشت شده توسط کشاورزان نیز که در کل سال بجز چند ماه زمستان در منطقه وجود دارد، آیتم غذایی بسیار مهمی را برای خرسها تشکیل می‌دهد. اما در زمستان در این منطقه خرسها همچون بیشتر مناطق سردسیر کشور مدتی نه چندان طولانی را می خوابند.

از بهترین زیستگاههای خرس در قرخود می‌توان به زوی جندان، آق مزار، حسن بگ و شاهنده اشاره نموده و در مجموع می‌توان اطراف روستای کاستان را از بهترین زیستگاههای این گونه برشمرد. اما نکته مهمی که در ارتباط با خرس در این منطقه می‌توان ذکر کرد، عمدتا شبگرد بودن آن می‌باشد. تقابل زیادی بین خرس و مردم محلی در این منطقه وجود دارد و ظاهرا روزها چندان برای این گونه امنیت وجود ندارد. از این رو، از غروب تا هنگام طلوع آفتاب زمان مهم فعالیت خرس‌ها در منطقه است. تصاویر گرفته شده از خرسها توسط دوربین های تله ای نیز خود مؤید این واقعیت می باشد.

خرس قهوه‌ای بزرگترین گوشتخوار ایران است که دارای پراکنش وسیعی در مناطق کوهستانی جنگلی و نیمه جنگلی ایران در دو رشته کوه البرز و زاگرس می باشد. اما با وجود این گستره وسیع پراکنش، کمتر مطالعه‌ای در ارتباط با آن صورت پذیرفته است. درعین حال، تعداد زیادی از خرسها در مناطق مختلف کشور هر ساله عمدتا به دلیل تعارض با مردم محلی از پا در آمده و همین امر، نویدبخش آینده تاریکی برای این گوشتخوار می باشد.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی منطقه ارس، کرکو، گوجه وحشی، زالزالک، گلابی، گردو، زبان گنجشک، زرشک، گون و درمنه می باشد.

حیات وحش

حیات وحش منطقه حفاظت شده قرخود شامل: قوچ میش اوریال، کل و بز، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوه‌ای، آهو، کفتار، روباه، شغال، خرگوش، تشی، انواع گربه‌های وحشی، سمور و سنجاب بوده و و زیستگاه پرندگانی چون کبک، تیهو، سیاه سینه، انواع کبوتر و انواع پرندگان شکاری می باشد.