هندوانهای برخاسته از دل کویر
فصل کشت هندوانه در منطقه چاله و چارتاقی کویر آران و بیدگل از اردیبهشت ماه آغاز میشود. پشت چهره خشک و بیآب این قسمت از کویر، خاکی حاصلخیز نهفته است که یکی از بهترین مناطق برای کشت هندوانه است.
در این قسمت از کویر در حدود 10×8 کیلومتر چالههایی در ابعاد حدودی 10×20 متر دیده میشود که به ارتفاع یک متر کنده شدهاند. تقریبا 400 چاله در این منطقه وجود دارد که ارمغان کویر به ساکنان منطقه است. اینها در حقیقت مزارع حاصلخیزی هستند که یکی از مهمترین منابع درآمد بومیان منطقه است.
با دیدن خاک شوره زده این چالهها باور اینکه هر کدام از آنها به گفته راهنمای منطقه هفتهای یک کامیون هندوانه میدهد غیر ممکن به نظر میرسد. اما وقتی خاک این چالهها را کمی با پا جا به جا میکنی خاکهای مرطوب زیرین که گویی تازه باران خورده است دیده میشود. این یکی از باور نکردنیهای کویر است.
اطراف این چالهها کم و بیش گز و انواع گونهها به چشم میخورد اما داخل چالهها چیزی نروییده است. هر سال از اوایل اردیبهشت کشت را در این مزارع آغاز میکنند و تا زمانی که سرما اجازه دهد به کشت ادامه میدهند.
بیشتر هندوانه میکارند چون نیاز به مراقبت زیاد ندارد و زمین تا هنگامی که در اصطلاح آب یخ نزند، یعنی سرما بوتهها را از بین نبرد، حاصلخیز است.
علاوه بر هندوانه، خربزه، کدو و گل آفتابگردان هم کشت میشود. کشت همه محصولات به صورت دیم است. اطراف چالهها را آفتابگردان میکارند تا باد داخلی را از بین نبرد.
«نصرت الله زاهدی»، راهنمای منطقه در توضیح این روش کشت میگوید: «سفرههای آب این قسمت از زمین بالاست به طوری که با حدود نیم متر کندن آن میتوان به آب شیرین دست یافت. آبی که در این قسمت زیرزمین جمع میشود حاصل بارانهایی است که در کوههای کرکس میآید: اما در عمق بیش از دو متر آب شور است.»
آماده کردن این چالهها برای کشت به این طریق است که خاک را تا نیم متر میکنند تا به سطح آب نزدیک شود و سپس خاک رویی را با کود گوسفند، گاو و کفتر قاطی میکنند و بوته هندوانه میکارند. هر بوته هندوانه بعد از دو ماه شروع به دادن محصول میکند و هر هفته محصول میدهد. وزن هندوانهها گاهی به 20 کیلو هم میرسد. تخم هندوانههای بومی منطقه شبیه تخمه ژاپنی و هندوانهها قرمز رنگ است و آن طور که گفته میشود این نوع هندوانه برای رفع تشنگی از هندوانه محبوبی بهتر است. اما امکان کشت هندوانههای جیرفتی و محبوبی هم هست.