هندوانه ابوجهل

نام فارسی : هندوانه ابوجهل نام علمی:  Citrullus colocynthis L.Schrab نام انگلیسی:  Colocynth – Bitter cucumbe

هندوانه ابوجهل میوه‌ای است تلخ‌مزه، و در فارسی با نام‌های خربزه روباه، کدوی تلخ، سیب تلخ، و در عربی با نام‌های حنظل، مراره الصحاری و علقم نام‌برده شده است. هندوانه ابوجهل از راسته کدوئی‌ها (Cucurbitales) از تیره کدو (Cucurbitaceae)، از سرده سیترولوس (Citrullus) بوده و نام علمی آن Citrullus colocynthis است.

گیاهی علفی، چند ساله، دارای ساقه خوابیده یا بالا رونده و پوشیده از تار است. برگهای آن متناوب منقسم، لوبهای متعدد دندانه دار پوشیده از تار و دارای ظاهری به رنگ مایل به سفید در سطح تحتانی پهنک است. از کناره برگهای آن پیچکهایی خارج می شود که موجبات اتصال گیاه را به تکیه گاه فراهم می سازد. گلهای آن دارای وضع منفرد و بر دو نوع نر و ماده بر روی یک پایه است. گل نر آن دارای جامی به رنگ زرد نارنجی و متصل از راه قاعده به کاسه گل است. گلهای ماده آن شباهت کامل به گلهای نر دارد و فقط به جای پرچم، مادگی با تخمکهای متعدد در آن دیده می شود. میوه اش کروی به رنگ زرد، به بزرگی یک نارنج کوچک، پوشیده از یک پوست نازک ولی سخت و دارای میان بر سفید رنگ و اسفنجی است. در داخل میوه نیز دانه هایی به رنگ سفید با ظاهر بیضوی و مسطح جای دارد. در مناطق کویری، خاکهای قلیایی و شور به خوبی رشد کرده و مقاومت زیادی به تنش آب و شوری دارد.

در گیاه وجود یک ماده تلخ به نام کولوسنتین و کولوسنتتین گزارش شده است. گمان می‌رود عصاره کوکوربیتاسین آن خواص درمانی داشته باشد. مصرف آن برای بیماران دیابتی توصیه شده‌است. میوه این گیاه دارای خاصیت مسهل قوی است. در موارد ضعف اعما ل روده، فلج ناحیه امعاء و احشاء آب آوردن انساج و بیماریهای کبد ی به کار می رود. از خواص مهم دیگر این گیاه ، اثر ضد ویروسی، میکروبی وضد سرطان آن است . نتایج تحقیقات حاکی از آن است که عصاره تام گیاه هندوانه ابوجهل ممکن است برای مهار رشد و از بین بردن برخی از سلول‌های سرطانی نظیر حنجره، مؤثر باشد. تحقیقات اخیر نشانگر آن است که مصرف گیاه هندوانه ابوجهل همراه با اشعه رادیو اکتیو دارای اثرات متوقف کنندگی در رشد تومورهای سرطانی می‌باشد. گفتنی است، اخیراً نیز پودر گیاه هندوانه ابوجهل به عنوان ترکیب درمان کننده بیماری‌های قند و دیابت مصرف می‌شود.

در مدیترانه، هند، سیلان، و شمال آفریقا پرورش می یابد و در ایران نیز در لرستان، فارس، کرمان، بلوچستان، مناطق بیابانی یزد، خراسان اصفهان، سمنان و… به صورت وحشی می روید.