این روزها بیش ازهرزمان دیگر با مساله ای خطرناک و چشم انداز شوم ناشی از آن روبه رو هستیم : تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین. شتاب روز افزون گرمایش، دانشمندان را غافلگیر کرده و با چنان سرعتی هستی بشر ساکن بر روی کره زمین را تهدید می کند که تیم های متعدد پژوهشی مشغول کار شبانه‌روزی هستند تا مگر بتوانند با ماهیت این پدیده بیشتر آشنا شوند و احتمالا راه حلی برای پیشگیری یا حداقل کم کردن عواقب آن بیابند.
دریاها بالا می‌آیند، موج بر موج می‌نشیند، طرح‌ها و الگوهای از پیش تعیین شده آب و هوا به سرعت تغییر می کند و کارشناسان را به بهت وا می‌دارد. و این همه بار مسئولیت بشر امروز را بیش از پیش سنگین می‌سازد.
اولین اقدامی که لزوم انجام آن بر همه محافل پژوهشی و جوامع بشری مسجل است انجام کاری جدی در مقابله با گازهای گلخانه‌ای به منظور صیانت از شهروندان ساکن بر روی کره زمین است. به ویژه میلیون‌ها نفر انسان که بیش از همه آسیب پذیرند. اما همچنان که شروع به بررسی و شناخت وضعیت بشر و نیازهای او برای نجات از این شرایط خطیر می‌کنیم باید موجودات دیگری را که د زندگی بر روی کره ارض با بشر سهیم‌اند. در نظر داشته باشیم. به ویژه آنکه تمامی مسئولیت وضعیت پیش آمده برای زیستکره فقط و فقط بر عهده ما انسان‌هاست. هیچ یک از گونه‌های گیاهی و جانوری، پستاندار و مهره‌دار، خزنده و چرنده، آبزی و خشکی‌زی و جز آن کوچکترین تقصیری در ایجاد شرایط موجود نداشته‌اند و حال نیز اغلب می‌بینیم دانشمندانی را که در محاسبات خود برای نجات زمین صرفاً به انسان‌ها می‌اندیشند و لاغیر.
میلیون‌ها گونه جانوری نیز زمین را خانه خود می‌دانند و چه بسا هزاره‌ها پیش از انسان در این کره زیست می کرده اند. هر یک از این گونه ها منحصر به فردند و در نیچ niche (موقعیت) زیستی ویژه خود زندگی می کنند.
دانشمندان صراحتاً به ما می گویند که اگر چاره ای برای جلوگیری از این تخریب بی رحمانه زیستگاه های آنان اندیشیده نشود، حداقل نیمی – و شاید دو سوم – همه گونه تا پایان قرن حاضر گام در راه بی بازگشت انقراض خواهند گذاشت! تکان دهنده است یا نه؟
اخیرا گزارشی از هیات بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC) انتشار یافت که در آن دانشمندان چنین نتیجه گیری کرده بودند که گرمایش زمین در قرن حاضر زیستگاه های جهان را دستخوش تغییراتی بزرگ خواهد ساخت. برای مثال بخش های بزرگی از جنگل های آمازون (این بزرگترین و ارزشمندترین زیستگاه حیات وحش کویر و ریه تنفسی کره زمین) تغییر شکل خواهد داد و به علفزارهای بزرگ تبدیل خواهد شد، در حالی که بسیاری از ساواناهای علفزار تبدیل به بیابان خواهد گردید!
در کتب مقدس آمده: خداوند همه موجودات را آفرید، و دید آنها خوب هستند. پس آنان را فرمود که سودمند باشند و تکثیر شوند. و زمان به پیامبری نوح (ع) چون رسید، کره زمین در برابر آزمونی بزرگ قرار گرفت و پس از نوح، به عنوان اولین حفاظت کننده گونه ها قراردادی با همه حیوانات برای همه نسل های پس از آن منعقد شد. آنگونه که از همه کتب مقدس بر می آید خداوند بزرگ از برکت و سرسبزی زمین شادمان است و همه گونه ها را دوست می دارد.
طرفداران و فعالان محیط زیست با همین نظر و دغدغه به بحران انقراض گونه ها نزدیک می شوند، ترکیبی از علم و اخلاق و برای بسیاری از آنان ایمانی مذهبی. هر جاندار نقشی واحد در فرشینه بزرگ اکولوژیک بازی می کند: یک جنگل، یک دریاچه، مرتع یا اقیانوس. اگر گونه ها را نابود کنیم – درست مثل اینکه نخ های تار و پود فرشینه ای را بکشیم و از هم بگسلیم – اکولوژی جنگل یا دریاچه رو به نابودی خواهد نهاد و نخ کش خواهد شد! متاسفانه این واقعه دیربازی است که اتفاق افتاده است و اکو سیستم های زیادی، اعم از کوچک و بزرگ، در سراسر جهان با این فاجعه رو به رو شده اند.
خوشبختانه – به نظر دانشمندان – هنوز فرصتی برای تغییر رفتار و حفاظت گونه ها و خودمان باقی مانده است. ما باید (و موظفیم) با تمام توان و امکاناتی که داریم برای متوقف کردن گرمایش زمین کار کنیم، و نیز نیازمند ساختن یک کشتی نوح مدرن و مطابق نیاز امروز هستیم. کشتی نوح در اینجا استعاره ای از پروژه های عظیم زیست محیطی است که بتواند به نابودی گونه ها پایان دهد یا لااقل بازماندگان را تحت حفاظت درآورد و نجات بخشد. ذخیره گاه های طبیعی در مناطقی با تمرکز بالای گونه ها باید توسعه یابد و از طریق کریدورهای حیات وحش کویر نقاط مختلف به هم متصل باشند تا چنانچه قسمتی از زیستگاه دچار خرابی و ویرانی شد حیوانات بتوانند به منطقه ای دیگر رفته و به بقای خود ادامه دهند. چنانچه حیوانات بتوانند گدار کنند و تغییر محل دهند، خواهند توانست خود را با تغییرات دما در جهانی که گرم می شود دمساز کنند در همین حال باید به جوامع محلی که در درون یا اطراف چنین مناطقی زندگی می کنند آموزش داده شود تا بتوانند به طرزی موافق طبیعت به شکار، کشاورزی و تولید انرژی بپردازند بدون آنکه اکو سیستم ها را خراب کنند و آینده خود و فرزندانشان را با مخاطره مواجه سازند.
اجرای این طرح ها نه مشکل است و نه گران و پر هزینه. کشورهای ثروتمند به تنهایی می توانند در چنین فعالیت های جهانی قدم پیش گذارند و در این پروژه ها سرمایه گذاری کنند – در حال حاضر سالانه صدها میلیون دلار در سطح جهان صرف فعالیت های حفاظتی می شود که البته به هیچ وجه کافی نیست. کارشناسان حفاظت می گویند این رقم باید به 5 میلیارد دلار در سال برسد تا نتیجه ای مناسب حاصل آید. توجه داشته باشید که 5 میلیارد دلار رقمی ناچیز و حدود یک درصد هزینه ای است که سالانه صرف تعویض و مبادله ارزهای خارجی می شود.
با توجه به اینکه درهای حفاظت زیستگاه های تازه و گونه های موجود به سرعت بسته می شوند، حامیان حفاظت پیشنهاد تشکیل صندوقی تحت عنوان صندوق نجات گونه های زیستکره را داده اند که ماموریت ایجاد شبکه ای کارآمدو ایمن در نقاطی از جهان را دارند که دارای بیشترین تمرکز گونه های در معرض خطر هستند. از آنجا که بیشتر این مناطق در کشورهای در حال توسعه قرار دارند این صندوق باید برای مردم فقیر جوامع روستایی نیز سودمند باشد.
در کوتاه مدت، صندوق نجات گونه های زیستکره با سرمایه کشورهای ثروتمند، کمپانی های بزرگ و حتی افراد، پروژه های حفاظتی جهانی را به انجام خواهد رساند. یک سیستم تجارب جهانی کربن نیز برای کسب درآمد و تامین مالی این شبکه به راه خواهد افتاد. علاوه بر این متخصصان معتقدند باید یک سیستم قوی برای مواجهه با تغییر آب و هوا و اجبار صاحبان صنایعی که گازهای گلخانه ای ایجاد می کنند به انجام کارهای لازم برای جلوگیری کامل و یا کاهش تصاعد این گازها و دریافت مبالغ بیشتری برای پروژه های صندوق پایه ریزی شود.
از همه اینها گذشته نجات گونه های موجود در جهان یک موضوع ایمانی نیز هست. چه طرفدار محیط زیست باشیم یا نه، ایمان به خداوند و اعتقاد به دین ما را وا می دارد که از گونه های موجود بر روی کره زمین، این آفریده های شگفت و زیبای خداوند تا حد ممکن و تا آنجا که می توانیم نگهداری کنیم.
نظرات بسته شده است.