پارک ملی گلستان

نام انگلیسی:  Golestan national park     نام فارسی :  پارک ملی گلستان

پارک ملی گلستان درحدفاصل استانهای گلستان و در موقعیت جغرافیایی بین N3731 الی E5304 عرض شمالی و E5543 الی N3717 طول شرقی واقع شده و مساحت آن در حدود 87242 هکتار می باشد. ‌

پوشش گیاهی:بلوط,‌بلندمازو, ممرز,‌انجیلی,پلت‌,شیردار,کرکو,آزاد,اوری,توسکای قشلاقی,‌کلهو,‌انجیر, توت,‌ملچ,‌ داغداغان,‌‌ازگیل,‌ ولیک,‌زالزالک,‌سیاه تلو,گوجه وحشی, شیر خشت, گردو,‌تمشک ,‌اناروحشی, ‌‌گلابی وحشی ,زرشک,‌تاغ,‌گز ,‌پرند,‌کاروانکش , کلاه میرحسن ,‌ گون ,‌ چوبک ,‌ درمنه ,‌ خارشتر و ارس.

پستانداران : مرال ,‌ شوکا ,‌خرس قهوه ای ,‌پلنگ ,‌خوک وحشی ,‌گربه جنگلی , تشی , آهو ,‌قوچ و میش ,‌ پلنگ ,‌ گرگ , روباه , کل ,‌ بز .

پرندگان : قرقاول ,‌ کبک ,‌ تیهو ,‌ زنگوله بال , کوکر سینه سیاه ,‌ ابیا و بلدرچین , قرقی ,‌ دلیجه , سارگپه پا بلند,‌سارگپه ,‌عقاب دوبرار,‌دال شیا , دال , عقاب دریایی دم سفید, مرادان , بالابان , هما,‌دارکوب سیاه ,‌بلبل ,‌توکای باغی ,‌ سهره ها ,‌سکاها ,‌ زرده پره ها ,‌مگس گیرها ,‌زنبورکها و دم سرخها .

این پارک تا قبل از سال ۱۳۳۶ شکار گاه محسوب می شد. در شهریور ۱۳۴۲ به پارک محمد رضا شاه تغییرنام دادو در سال ۱۳۵۳ به پارک ملی تبدیل شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با وسعت ۹۱۸۹۵ هکتار تحت حفاظت قرار گرفت.این پارک در ۵۵ کیلومتری شرق گنبد و ۱۱۵ کیلومتری غرب بجنورد در مسیر مشهد واقع شده است.رویش های اصلی پارک به علت ۳ اقلیم متفاوت متنوع است.

تاریخچه

این پارک در ۱۹ مرداد ماه ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه و یشکى تحت حفاظت قرار گرفت. در ۲۳ بهمن ۱۳۴۰ با همان مساحت اولیه (۸۹۰‚۹۱ هکتار) به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گردید و در شهریور ماه سال ۱۳۴۲ عنوان پارک ملى و در سال ۱۳۴۳ نام پارک وحش را به خود اختصاص داد. بعد از تغییر نام سازمان شکاربانى و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست در شهریورماه ۱۳۵۰، منطقه‌اى در شرق این پارک به نام قرخت با مساحت ۰۰۰‚۳۴ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال ۱۳۵۵ هر دو منطقه در یکدیگرادغام گردیدند و در مجموع با مساحت ۸۹۵‚۱۲۵ هکتار، پارک ملى گلستان را تشکیل دادند که بعد از پیروزى انقلاب اسلامى در بهمن ۱۳۵۷، طى بررسى‌هاى مجدد و در نظر گرفتن مسائل اجتماعى و نیاز اهالى اطراف منطقه، مساحت آن به ۸۹۰‚۹۱ هکتار تقلیل یافت.

توپوگرافی

از نظر توپوگرافى، این پارک بى‌نظیر از صخره‌هاى مرتفع آهکى تا تپه‌ماهورهائى با شیب و فراز کم تشکیل گردیده و از نظر اقلیمى بین دریاى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است، و به همین لحاظ اقلیم‌هاى متفاوت از نواحى بسیار مرطوب تا قسمت‌هاى نیمه‌‌خشک را در بر مى‌گیرد. دامنه تغییرات ارتفاعی در این منطقه بین 450 متر و 2411 متر از سطح دریا متغیر است. حداقل ارتفاع پارک در تنگراه و حداکثر آن در قله دیورکجی 2411 متر است.

آب و هوا

درجه حرارت آن از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه سانتى‌گراد برحسب ماه‌هاى مختلف متفاوت است. شرایط طبیعى پارک موجب به وجود آمدن زیستگاه‌‌هاى مناسبى براى زندگى پستانداران وحشى شده و گوناگونى این جانوران را نیز تشدید کرده است. مناطق جنگلى این پارک را گونه‌‌هائى مانند مرال (گاو کوهى، بزرگ‌ترین گوزن ایران) و شوکا جلوه‌اى خاص بخشیده‌اند. در نواحى استپى نیز حیوانات مختلفى مانند آهو، قوچ و میش، کل و بز و یوزپلنگ زندگى مى‌کنند. نزولات آسمانى در این پارک برحسب منطقه متفاوت و میزان آن بین ۱۰۰۰ میلى‌متر تا کم‌تر از ۲۰۰ میلى‌متر در سال متغیر است.

پوشش گیاهی

پارک ملى گلستان بین دو حوزه نیمه نم پسند و نیمه خشکى پسند قرار دارد و به تدریج در حرکت به طرف شرق، سیماى طبیعى آن به حالت استپیک تغییر پیدا مى‌‌کند، به همین جهت عناصر گیاهى نواحى سه گانهٔ فوق را مى‌توان در پارک مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگى یاهان این پارک چنان مناظر زیبائى را به وجود آورده است که نظیر آن را در کم‌تر جائى از این سرزمین مى‌‌توان دید. توسکاى قشلاقى، کلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیامتو، ‌ گوجه وحشى، شیرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، ‌ گلابى وحشى و … از گونه‌هاى مختلف گیاهى پارک محسوب مى‌شوند. در کف جنگل گونه‌هاى بى‌شمارى نظیر سرخس‌ها، متامتى و … پراکنده‌اند. در نواحى خشک‌تر درختچه‌هاى زرشک، تغ، گز، کاروان‌کش‌، بوته‌هاى کلاه میر حسن، ‌ گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و سایر گونه‌هاى استپى یافت مى‌شود. در نواحى مرتفع گونهٔ‌ ارس نیز به طور پراکنده دیده مى‌شود.

حیات وحش
۶۹ گونه پستاندار وابسته به ۶ راسته، ۲۱ خانواده و ۵۰ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است. پلنگ و خرس قهوه‌ای از گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی هستند. سمور جنگلی از گوشتخوارانی است که احتمالاً فقط در پارک ملی گلستان زندگی می‌کند و بر ارزش ژنتیکی پارک افزوده‌است. دیگر پستانداران مهم ساکن این جنگل شامل مرال، شوکا، گراز، گربه جنگلی، تشی، آهوی ایرانی، گوسفند وحشی (قوچ و میش)، گرگ، روباه، روباه ترکمنی و بز کوهی (کل و بز) می‌شود. از راسته خفاش‌ها تاکنون ۱۸ گونه در این پارک شناسایی شده‌است.این منطقه از بهترین زیست‌گاه‌های گوسفند وحشی اوریال بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین زیرگونهٔ گوسفند وحشی ایران است و یکی از خالص‌ترین جمعیت‌های قوچ و میش اوریال را در خود جای داده‌است. جمعیت این حیوان در جنگل گلستان در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده‌بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا می‌شد.

۱۴۹ گونه پرنده متعلق به ۱۵ راسته، ۴۲ تیره و ۸۹ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است که از این تعداد پرنده ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در منطقه مشاهده می‌شود و ۶۲ گونه بومی پارک ملی هستند. مهمترین این پرندگان شامل قرقاول، کبک، تیهو، جغد خال‌دار، زنگوله‌بال، کوکر سینه سیاه، ابیا، بلدرچین، قرقی، دلیجه، سارگپه پابلند، سارگپه، عقاب دوبرار، دال سیاه، دال، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان، هما، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورک‌ها و دم‌سرخ‌ها می‌شوند.

اکو توریسم
پارک ملى گلستان مى‌تواند مورد بازدید و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ویژه مسافران عبورى در مسیر جاده تهران – مشهد قرار گیرد. پارکینگ‌ها و کمپینگ‌هایى جهت استراحت و اقامت شبانه در این پارک ایجاد شده است که برخى از آنان مدت‌هاست مورد بهره‌بردارى قرار مى‌گیرد. از آن جمله مى‌‌توان پارکینگ‌هاى تنگ‌‌راه، گلستان و آبشار را نام برد که امکان دسترسى به آن‌ها آسان و نیز از برخى جنبه‌هاى اساسى تفرجگاهى مانند ملاحظه مناظر زیبا و بدیع، بهره‌گیرى از هواى پاک و لطیف، ‌ امکان مشاهده انواع پرندگان و سایر جانوران حائز اهمیت است. این پارکینگ‌ها حداقل وسائل و تجهیزات تفرجگاهى از قبیل میز و نیمکت، اجاق، زباله‌دانى و سرویس‌هاى بهداشتى را دارند. ضمناً کمپینگى جهت اقامت شبانه در دست تهیه است که پس از تکمیل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانى به منظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلم‌ها و اسلایدهاى مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیست محیطى که خود عامل مؤثرى در ارتقاء سطح فرهنگ زیست محیطى بازدیدکنندگان به حساب مى‌آید، ایجاد گردیده است.

با توجه به طبیعت زیبا و جذاب این پارک نمى‌توان بازدید نقاط خاصى از آن را توصیه نمود، بلکه مشاهده آن در صورت امکان حداقل براى یکبار به علاقمندان توصیه مى‌شود. البته در محل پارک، مأمورین سازمان حفاظت محیط زیست جهت ارائه اطلاعات و راهنمایى‌هاى لازم در خدمت هم‌‌میهنان عزیز و جهانگردان هستند. از نقاط دیدنی پارک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فرصت استثنایی دیدن بلندترین آبشار فصلی (اوچر) با ارتفاع 110 متر در فصل بهار، بیلی کوه یکی از قله‌های زیبای پارک با چشم‏اندازی از دیوارهای صخره‌ای قورغون، سلوکلی بزرگترین تالاب طبیعی در ارتفاع 1358 متری پارک، سلطان هبی، دره های آلمه، آق سو، سوار باغی، آلی دالی، آدام چاغران، آدنسد، جمشید آباد، قرنگی جنگل، قزقلعه و آلو باغ، کرکولی، خشک و نگارنده، میرزا بایلو، شارلق.