پناهگاه حیات وحش زریوار

نام انگلیسی:  Zarivar nature reserve     نام فارسی :  پناهگاه حیات وحش زریوار

پناهگاه حیات وحش زریوار در موقعیت جغرافیایی E460746 و N353244 در استان کردستان قرار دارد. براساس تصمیم کمیسیون امور زیربنایی دولت، تالاب بین‌المللی زریوار مریوان پناهگاه حیات وحش شناخته شد. این تالاب در ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا قرار دارد. حجم تقریبی آب تالاب حدود ۳۰ میلیون مترمکعب برآورد شده و سرریز آب دریاچه از قسمت جنوبی با نام رودخانه مریوان خارج می‌شود. زریوار مریوان بیست‌وسومین عضو تالاب کنوانسیون رامسر است.  تالاب زریوار که در زبان کردی و در افواه عمومی منطقه «زریبار» خوانده می‌شود، از دریاچه‌های کم نظیر  آب شیرین در جهان به شمار می‌رود. آب دریاچه، شیرین و از تعدادی چشمه‌های کف‌جوش و نزولات جوی تأمین می‌شود. سطح آب دریاچه بیشتر زمستان‌ها کاملاً یخ می‌بندد.

زریوار در یک دره طولی وسیع قراردارد و از دوطرف غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده است‌. پوشش غالب اراضی منطقه را جنگل و بیشه‌زارهای نیمه‌انبوه تشکیل می‌دهد که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی است، در حالی که سایر گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک و بادام به‌ویژه در شیب‌های آن دیده شده است. 50 درصد زریوار را نیزار‌های پیرامون دریاچه تشکیل می‌دهد. اطراف دریاچه توسط نیزارهای بلند احاطه شده که بیشتر از دو گیاه تیره غلات، مانند نوعی نی کرانه‌ای تشکیل شده است. همچنین در نقاط باتلاقی آن نیز یک نوع ماهی کوچک و جالب از تیره کوبیلیداک مشاهده شده است. این دریاچه دارای جوامع گیاهی و جانوری و تولید بیولوژیک بالایی است و شرایط زیستی لازم را برای طیف بزرگی از زیست‌مندان فراهم می‌کند که از نظر رویشگاه طبیعی و زیستگاه جانوران به‌ویژه پرندگان آبزی در خور اهمیت است.

تاکنون نزدیک به97 نوع پرنده، 31 گونه پستاندار، 13 گونه خزنده و 11 نوع ماهی در تالاب بین‌المللی زریوار مریوان شناسایی شده‌اند. طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود 6/1 کیلومتر است. وسعت تالاب به‌دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداقل عمق آن حدود 2 متر و حداکثر 6 متر گزارش شده است. از پوشش‌های گیاهی دریاچه می‌توان به گیاهان شناوری چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه‌ای می‌توان به‌گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌بند، پیچک‌ها، لویی، بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد. از دیگر سو، سیاه‌ماهی خالدار، سیاه‌ماهی معمولی، عروس‌ماهی و ماهی گامبوزیا از جمله گونه‌های بومی و ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ‌هد) و فیتوفاک از جمله گونه‌های غیربومی این دریاچه است.

براساس تحقیقات زیست شناسان، همچنین یک گونه مارماهی، 5 گونه فیتوپلانکتون و 17 گونه زئوپلانکتون در این دریاچه شناسایی شده ‌است. اردک سرحنایی و سرسبز، اگرت‌ها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی‌ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از جمله پرندگان با اهمیت و ارزشمند بومی و غیربومی این تالاب به شمار می‌آیند. در بخش پستانداران نیز سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی مهم‌ترین گونه‌های پستاندار این تالاب هستند.