چابهار

شهرستان چابهار یکی از شهرستانهای جنوبی استان سیستان و بلوچستان است که از شمال به شهرستانهای ایرانشهر و نیک شهر ار خاور به مرز پاکستان از جنوب به دریای عمان و ار باختر به شهرستانهای جاسک و کهنوج محدود است

شهرستان چابهار به مرکزیت بندر چابهار از سه بخش مرکزی دشتیاری و کنارک 9 دهستان 557 آبادی دارای سکنه تشکیلشده است این شهذستان دارای 3 شهر به نامهای چابهار کنارک و نگور است شهر چابهاربا موقعیت جغرافیایی 60 درجه و 37 دقیقه طول شرقی و 25 درجه و 17 دقیقه عرض شمالی در فاصله 756 کیلومتری جنوب زاهدان و 2406 کیلومتری تهران و در مسیر راه آسفالته زاهدان-کنارک قرار گرفته است.چابهار در منطقه نیمه جلگه ای بلوچستان قرار گرفته است دشت پهناور دشتیاری در نواحی خاوری این شهرستان جای دارد و دیگر نواحی آن را ارتفاعات نه چندان بلند کوه کروچ با 1205 متر کوه گوز با 765 متر و کوه دیوانی با 708 متر ارتفاع فرا گرفته است که دره ها دشتهای پهناور و چند رودخانه در آن به چشم می خورد رودخانه باهوکلات که دشت پهناور دشتیاری را مشروب می کند با ریزابه هایی چون رودخانه کاجو عمده ترین رودخانه این شهرستان به شمار می رودرودهای کهیر بیشمونت و چند خشکرود دیگر نیز از جمله آن محسوب می شوند

آب و هوای چابهار

بندر چابهار با مساحت 11 کیلومتر مربع هم عرض جغرافیایی بندر میامی در شبه جزیره فلوریدا ی آمریگا است و شرایط آب و هوایی آن نیز دقیقا مشابه بندر میامی است میانگین حداکثر دمای سالانه آن 34 و میانگین حداقل دمای آن 10درجه سانتی گراد است و از این نظر یکی از خوش آب و هواترین بنادر جنوبی ایران به حساب می آید هوای شهرستان چابهار در فصل تابستان به دلیل وزش بادهای موسمی تابستانه (مونسون)اقیانوس هند بسیار دلپذیر است و یکی از خنک ترین شهرهای ایران در فصل گرم محسوب می شود

جنوبی ترین شهرستان بلوچستان است که در فاصله 761 کیلو متری زاهدان قرار دارد. این شهر در زمان های قدیم " تیس" نام داشته که در حال حاضر خرابه های آن در 5 کیلو متری چابهار امروزی به جای مانده است .

بندر تیس در آن ایام اهمیت و اعتبار فراوان داشت و یکی از مراکز مهم تجاری کرانه های دریای عمان بود، ولی در قرن گذشته در اثر کم توجهی از رونق آن کاسته شد. در سالهای پس از انقلاب به علل مختلف ، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت .

اینک بندرچابهار اهمیت سوق الجیشی ممتازی دارد و در حال حاضر یکی از مناطق آزاد تجاری ایران محسوب می شود .

فهرست آثارتاریخى شهرستان چابهار:

انسانهاى سخت‏ کوش در دوران مختلف با اهداف اقتصادى، فرهنگى و اجتماعى خاص زمان خود در سواحل زیباى دریاى عمان سُکنى گزیده ‏اند و از نعمتهاى بى‏شمار آن استفاده نموده ‏اند از جمله مهمترین آثار سواحل دریاى عمان در بندر تاریخى تیس دیده مى‏شوند که توجه هر محققى را به خود جلب مى‏کنند. اطلاعات محققان در خصوص این آثار ناچیز است که نیاز به پژوهش‏هاى دقیق و دراز مدت دارد.

آثار باستانى و ابنیه تاریخى شهرستان چابهار عبارتند از:

محوطه‏ هاى باستانى: ویرانه ‏هاى تیس کُوپان – محوطه باستانى کُنارَک – ویرانه‏ هاى شَهْبازْبَند – ویرانه ‏هاى تپه‏ نِهادى .

قلاع: تیس – پیروزگت – بلوچ گَتْ – نوشیروان – باتِل – پیل بَنْد.

گورستانهاى تاریخى: مقابر سُنْتْ کُمیلى – مَقابِر جِنانى کُچْ – گورستان زَرآباد – گورستان تپه نِهادى – مقابر کِراشیپ – مقابر شیرُک سُنت – قبور قدیمى دَشْتیارى .

سایر آثار: غاربان مسیتى – سدهاى تیس – گودِانْگریز – مقبره سیّدغلام‏رسول – ساختمان قدیمى تلگراف‏خانه- چاه‏ باستانى پُلانْ – چاه باستانى تیس کُوپان – قدمگاه خِضْرْ.

قلعه پرتغالی ها: در جنوب شرقی ترین نقطه کشور و در امتداد جاده ساحلی چابهار در استان سیستان و بلوچستان بر فراز تپه ای تاریخی بنا نهاده شده است. این قلعه به دلیل پیشینه تاریخی، فرهنگی و سیاسی اش در دوران های مختلف تاریخی کشور مورد توجه بوده است. پرتغالی ها در زمان استقرارشان در بندر چابهار آن را بنا نهاده و بعدها در دوران قاجاریه مورد بازسازی قرار گرفت. برخی معتقدند قدمت تپه ای که این قلعه بر فراز آن بنا نهاده شده به دوران ماقبل تاریخ باز می گردد که اثبات این فرضیه، گواه حضور فرهنگ های صیادی هزاره سوم پیش از میلاد در این منطقه است.

از دیگر بناهای تاریخی در چابهار می توان به مقبره «سید محمد» مشهور به «سید غلام رسول» که همواره زیارتگاه مسلمانان هند و پاکستان بوده است، اشاره داشت.

همچنین مقبره سنگی روستای تیس، دیوارهای شهباز بند و ساختمان قدیمی تلگراف خانه انگلیس، از دیگر جاذبه های فرهنگی، تاریخی این شهر است.

محوطه باستانی «دمبکو» که در 90 کیلومتری شمال چابهار جاخوش کرده و در بخش دشتیاری، 5/2 کیلومتری آن طرف تر از شمال روستای بلور مچی، در ناحیه باهوکلات قرار گرفته و دامنه خاوری اش از تدفین اجساد در اتاقک های سنگ چین درست شده است.

گورهایی که اتاقک های سنگ چین آن، در ارتفاعات طبیعی و بدون استفاده از ملات بنایی شکل گرفته و تاریخ آن به دوره «پارتی ها» _ اولین اقوامی که در ایران سکونت گزیدند _ رقم زده شده است.

طلوع و غروب خورشید در بندر چابهار همراه با نور کشتی ها در شب، موقعیت نعل اسبی اش در اقیانوس هند، ساحل صخره ای با منظره برخورد موج بر صخره های پر ارتفاع که گاهی ارتفاع موج به 5 متر می رسد، انواع خرچنگ ها و لاک پشت هایی که روی صخره همبازی موج اند و نسیم روح بخش کنار ساحل همه و همه جلوه نابی از طبیعت شاعرانه چابهار را به تصویر می کشند.

اسکله های بزرگ «تیس» و «رمین» و فعالیت کشتی ها و قایق های صیادی صیادان بلوچ و صید انواع ماهی از مناظر خاطره انگیز برای گردشگران است. در شمال غرب این بندر و در 20 کیلومتری روستای کهیر، در مسیر جاده تنک _ گالک، پدیده، گل افشان که فقط سه نمونه از آن در سراسر جهان گزارش شده است با تراوش گل سرد طوسی رنگ به اطراف تپه ای به وجود آورده که نظر هر بیننده ای را جلب می کند.

پوشش گیاهی زیتون، توچ، کرچک، کتانی، بیدام، لول، خربزه درختی، هندی، کنار، کهور، خرما، استبرق، انجیر معابد، حرا، نارگیل و موز، در سراسر منطقه به چشم می خورد و زیستگاه بسیار مناسبی را برای تمساح پوزه کوتاه (گاندو) که از نادرترین انواع تمساح در جهان محسوب می شود و در کنار رودخانه سرباز و باهوکلات زندگی می کند به وجود آورده است.

همچنین تالار لیپار را نباید از قلم انداخت. در 15 کیلومتری شهر چابهار، در مسیر جاده ساحلی چابهار _ گواتر، تنگه ای صخره ای مشرف بر دره که از اوج آن روستای لیپار به چشم می زند، میان دو کوه نه چندان از هم دور، آب بندی به وجود آورده که آبهای سرگردان اطراف را در «تالاب لیپار» به بزرگی 13 کیلومتر جمع می کرده و اکنون به علت خشکسالی تنها مناظر زیبای اطراف آن که از بوته ها و درختچه ها تشکیل شده بر جای مانده است.

لیپار در دوران پر آبی به میهمان نوازی از پرندگانی چون، چنگر، فلامینگو، حواصیل های سفید و خاکستری، طاووسک، باقرقره، تیهو، جیرفتی، عقاب دشتی، خوتکا و دلینجه می پرداخت و اکنون خالی از سکنه، به نظر می رسد.

بندر چابهار در چند سال اخیر پیشرفت چشمگیری از نظر اقتصادی داشته و مجاورتش با دریای عمان و راهیابی به اقیانوس هند، چابهار را به عنوان بندری استراتژیک راهروی مهم ارتباطی معرفی می کند.

بیشتر مردم چابهار، بلوچ و اهل سنت هستند و اقتصادشان مبتنی بر صیادی و کشاورزی است. البته در دهه اخیر با حضور سرمایه گذاران در منطقه، صنعت، بازرگانی و خدمات توریستی از جمله مشاغل عمده چابهار به حساب می آید.

کنارک، شهر ساحلی مجاور چابهار با ساحل تیس و آلاچیق های زیبا و سینمای روباز تفرجگاه مردمان بومی و توریست ها است و بندری فعال در امر صیادی دارد.

بلوچ ها، نژادی آریای هستند که در روزگار کهن در شمال اروپا و آسیا زندگی می کردند.

بعدها یعنی حدود 4 هزار سال قبل از میلاد، از این سرزمین ها کوچ کرده و هر دسته به جانبی رهسپار و در آنجا اقامت گزیدند. قامتی بلند و کشیده، سر و صورتی پهن و پرومو، جمجمه ای بزرگ، بینی کشیده و چشمانی درشت از صفات طبیعی عشایر بلوچ است.

آنان معتقدند چشمه های آبی در بلوچستان وجود دارد که می توان به وسیله آنها فرد گناهکار از بی گناه را تشخیص داد. آنان به جن اعتقاد بسیاری دارند و بیماری هایی چون جنون، دیوانگی و اعصاب و روان را نتیجه حلول جن در تن بیمار می دانند و روزهای زوج را میمون و مبارک و سه شنبه ها نحس ترین روز هفته برایشان محسوب می شود.

ویژگیهاى جغرافیایى شهرستان چابهار

مساحت: شهرستان چابهار در جنوب بلوچستان و در کنار سواحل دریاى عمان حدود 17155 کیلومترمربع مساحت دارد یعنى حدود 1/4درصد از مساحت کل کشور را شامل مى‏شود.

جمعیت: جمعیت آن براساس آخرین سرشمارى 164394 نفر و تراکم نسبى آن 9 نفر در هر کیلومترمربع است.

حدود: این شهرستان از جنوب به دریاى عمان با 300 کیلومتر مرز آبى، از شمال به شهرستانهاى سرباز و نیکشهر، از غرب به استان هرمزگان و از مشرق به کشور پاکستان محدود مى‏شود.

مرکز شهرستان: شهر چابهار مرکز شهرستان است که ارتفاع آن از سطح دریا 7 متر مى‏باشد و در ْ60 طول شرقى و – ْ25 عرض شمالى قرار دارد. فاصله زمینى آن تا مرکز استان 691 کیلومتر و تا تهران 1961 کیلومتر است، فاصله هوایى آن تا تهران 1456 کیلومتر است.

رودهاى مهم: باهَوکَلات – کاجَو – نیکشهر (کهیر).

آب و هوا: آب و هواى شهرستان چابهار در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان معتدل است. بادهاى باران‏ آور موسمى در فصل تابستان و بادهاى غربى در فصل زمستان در این منطقه موجب ریزش پراکنده باران مى‏شوند درجه حرارت متوسط شهر چابهار در سال 1375 و میزان بارندگى سالیانه آن به ترتیب 2/27درجه و 9/158میلى‏متر بوده است.

تقسیمات کشورى: این شهرستان داراى4شهر (چابهار، کُنارَک ،پلان ونِگور)و4بخش (دشتیارى، مرکزى ،پلان، کنارک) است.