چاه غار بگلیجه، همدان

نام انگلیسی:  Boglijeh Cave    نام فارسی :  چاه غار بگلیجه

موقعیت

غار بگلیجه در موقعیت جغرافیایی N345049 E484227 در استان همدان واقع است. چاه غار بگلیجه در استان همدان و در 23 کیلومتری شرق شهر همدان و 7 کیلومتری شمال روستایی موسوم به سرخ آباد واقع است.

معرفی

در گویش مردم منطقه قرار گیری چاه، «بگ» به معنای بزرگ و «لیج» به معنای پرتگاه و سرازیری است. به این ترتیب «بگلیجه»، «سرازیری بزرگ» یا «پرتگاه بزرگ» معنی می​دهد. از قدیم چاه غار بگلیجه برای اهالی روستای دنگل کاریز و سرخ آباد شناخته شده و محلی برای دام گذاری و صید کبوتران چاهی بوده است. چاه در دامنه جنوبی کوهی به نام قزل قیه (سنگ سرخ) و در زیر قله آن قرار گرفته و دهانه آن از فاصله 500 متری قابل دیدن است.

ساختمان

میله اصلی چاه 24 متر عمق دارد و دهانه آن در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا واقع شده است. دهانه چاه تنگ است. میله اصلی چاه در ابتدا به عمق یک متر به تنگی دهانه چاه است و از آن پس تا انتها گشاد می​شود و به طور متوسط 4 تا 5 متر قطر می​گیرد. کف این چاه به شکل دایره است و قطری برابر با 7 متر دارد. کف چاه با شکافی به عمق 10 متر که باید با سنگ نوردی تنوره​ای پیموده شود، به تالار گنبد مانند شماره یک می​رسد. تالار گنبد مانند شماره یک، 10 متر قطر دارد و محل انشعاب دهلیزهای متصل به تالارهای دیگر است. این محوطه از یک گنبد مخروطی شکل به ارتفاع 15 متر تشکیل شده، که سراسر بدنه آن از آبشار سنگ و ستون و چکنده​های مختلف پوشیده است. از تالار شماره یک با عبور از دهلیزی 10 متری به تالار شماره 2 می​رسیم. سراسر بدنه این تالار پوشیده از چکنده و آبشار سنگ است.

با گذر از دهلیزی دیگر از تالار شماره یک به تالار شماره 3 پا می​نهیم. وسعت این تالار حدود 40 متر مربع است و در انتهای آن شکافی پوشیده از غارسنگ وجود دارد و احتمالاً در پشت شکاف، تالارهایی دست نخورده و زیبا قرار دارند، اما برای رسیدن به آن​ها شکاف سنگی باید شکسته و باز شود. در اواسط دهلیز بین چاه و تالار شماره یک، دهلیزی قرار گرفته که طول آن حدود 20 متر است و به تالاری بزرگ با وسعت حدود 60 متر مربع ختم می​شود. در انتهای این تالار گودال آب زلالی به قطر 2 متر و عمق 5/0 متر قرار گرفته است که زیبایی ویژه​ای به تالار می​بخشد. سراسر بدنه این تالار پوشیده از غارسنگ​های ظریف و بلورین است. میله چاه از ابتدا تا انتها پوشیده از ستون​های پیچیده به هم و آبشار سنگ و در بعضی بخش​ها نیم مخروط​های کوچک است که همگی بر اثر لغزش قطره​های آب محتوی کلسیم بیکربنات روی بدنه چاه و فراهم شدن شرایط برای رسوب گذاری کربنات کلسیم پدید آمده​اند.

پیدایش غار

1. با توجه به حوضه آبگیر حقیر منطقه قرارگیری چاه؛

2. وجود چاه​های مخروطی شکل هوایی درونی؛

3. وجود کریستال​های فراوان که بخشی از آن​ها از غار بیرون برده شده است و به مقدار فراوان در چاه​های هوایی وجود دارند.

چشمه​ای ماگمایی همراه گازهای درونی در این بخش از کوه قزل قیه نفوذ کرده و اسکلت اولیه غار را ساخته است، سپس بنا به عوامل درون زمینی، چشمه ماگمایی به تدریج از فعالیت باز ایستاده و در این دوره سکون نسبی آب، کریستال​ها زایش یافته​اند و با پایان گیری فعالیت چشمه، آب​ها از مجراهای کارستی خارج شده​اند و فعالیت آب​های اسیددار فرورو غارسنگ​های موجود فعلی را ایجاد کرده است. وجود چشمه آب معدنی دنگل کاریز که آب آن همراه گاز از درون زمین خارج می​شود و در چند کیلومتری بگلیجه قرار دارد می​تواند پس مانده همان چشمه ماگمایی باشد که زمانی با خروج از دهانه چاه غار را ساخته است. چاه​های هوایی بگلیجه هنوز به طور کامل مورد بازدید کوه​نوردان قرار نگرفته​اند. امیدواریم کوه​نوردان در صورت بازدید از چاه​های هوایی از روش​های جدید و ویژه استفاده کنند و هرگز روش کاربرد میخ و رُل را به کار نبندند و با سنگ​ها درگیر نشوند، زیرا کاربرد ابزارهای فوق سبب خرد شدن کریستال​ها و آسیب دیدن غارسنگ​های تُرد و شکننده درون چاه​های هوایی خواهد شد.

جاذبه​های گردشگری

چاه غار بگلیجه یکی از نادرترین نمونه​های چاه در ایران و محلی مناسب برای جلب گردش گران و بازدیدهای عملی و آموزشی است. در تمامی چاه​ها و دهلیزها هوای کافی همانند فضای بیرون غار موجود است و مشکل تنفسی وجود ندارد. در بدنه و کمرکش چاه ورودی حفره​ها، آبشارسنگ​ها، و چکنده​های بی نظیر و زیبا وجود دارند که هر بیننده​ای را مقهور زیبایی و عظمت خود می​کنند. فرود و صعود از این چاه باید با نور کافی و بسیار آهسته صورت گیرد تا زیبایی​ها از نظر دور نمانند.