کبوتر

پرندگانی بنسبت پرجثه و تندپروازند، با بالهای نوک‌تیز و دم بنسبت بلند که اغلب طرح خاصی دارد.

سری کوچک و گردنی بنسبت کوتاه دارند و روی زمین یا درخت زندگی می کنند. در خارج از فصل زاد و ولد به طور دسته‌جمعی دیده می شوند و پروازی قوی و سریع دارند. نر و ماده آنها همشکل است. روی درخت یا سوراخها آشیانه می سازند.

جوجه‌های خود را در ابتدا از شیره غدد چینه دان خود تغذیه می کنند. از دانه‌ها و میوه‌ها تغذیه می کنند و بعضی از گونه‌های حشرات و کر‌مها و حلزونها را نیز می خورند.

کبوتر جنگلی:

انگلیسی: Wood Pigeon

فرانسوی: Pigeon Ramier

لاتین: Columba Palumbus

مشخصات :

40 سانتیمتر طول دارد و از سایر کبوترها بزرگتر است، گردنش شرابی رنگ با جلای سبز و ارغوانی است که در هر طرف آن لکه ای سفید دارد و در پرواز نوار پهن سفیدی روی بالهای آن مشاهده می شود .

پرنده نابالغ نشانه‌های گردن را ندارد. این پرنده غالبا در زمستان به صورت گله‌های بزرگ دیده می شود و اغلب با فاخته‌ها همراه است .

وقتی احساس خطر می کند، با صدای شدید و ناگهانی از درخت پر می کشد.

زیستگاه :

تقریبا همه جا حتی در شهرها دیده می شود؛ معمولا در مناطق بدون درخت یافت نمی شود .

روی درختها و پرچین‌ها و لانه‌های متروک آشیانه می سازد.

پراکندگی :

زمستانها زیاد است و به تعداد بنسبت فراوان در ایران زاد و ولد می کند.

فاخته:

انگلیسی: Stock Dove

فرانسه: Pigeon Colombin

لاتین: Columba Oenas

مشخصات :

32 سانتیمتر طول دارد و از کبوتر جنگلی بنسبت کوچکتر و تیره‌تر است. در حال پرواز و یا در حالت نشسته، به سبب نداشتن سفیدی روی بالها و گردن، به آسانی از آن تشخیص داده می شود. رنگ خاکستری سطح پشتی

آن بیشتر به رنگ آبی متمایل است .در کنار گردن، لکه‌هایی با جلای سبز و دو نوار باریک سیاه رنگ کوتاه و مقطع وجود دارد .پرنده نابالغ لکه سبز روی گردن را ندارد.

رفتار این پرنده شبیه به کبوتر جنگلی است و غالبا در زمستان با آن دیده می شود؛ ولی کمتر از کبوتر جنگلی اجتماعی است و پروازش تیز و سریعتر است (کبوتر چاهی). دمگاه سفید و مشخص با دو نوار بالی خیلی پهن و سیاه دارد. (رجوع کنید به فاخته خاوری (

زیستگاه :

مانند کبوتر جنگلی است، ولی بوستانهای وسیعتر با درختهای کهن را ترجیح می دهد. همچنین، روی صخره‌های مشرف به دریا و تپه‌های شنی و … دیده می شود. در سوراخ تنه درختان کهن و شکاف صخره‌ها و سوراخهای زمین یا در ساختمانها آشیانه می سازد .

پراکندگی :

زمستانها فراوان است و به تعداد بنسبت فراوان در ایران زاد و ولد می کند.

فاخته خاوری:

انگلیسی: Eastern Stock Dove

فرانسه: Pigeon d’Eversmann

لاتین: Columba Eversmanni

مشخصات :

29 سانتیمتر طول دارد و خیلی شبیه فاخته – ولی کوچکتر از آن – است. رنگ سرش متمایل به شرابی ) نه خاکستری خالص مانند فاخته (و جلای گردنش سبز (نه ارغوانی) و نوار کمرنگ روی دم آن خیلی واضحتر است .رفتار و صدایش شبیه فاخته است.

زیستگاه :

فضاهای باز با درختان پراکنده در نواحی کوهستانی و شیبهای سنگی و کوهستان و سواحل سنگی یا رسی رودخانه‌ها ؛ در سوراخ تنه درختان یا بین سنگها آشیانه می سازد.

پراکندگی :

وضعیت این پرنده بدرستی معلوم نیست و باحتمال به تعداد کم در کوههای شمال خراسان زاد و ولد می کند؛ وجود آن در سیستان گزارش شده است .

انگلیسی: Rock Dove

فرانسه: Pigeon Biset

لاتین: Columba Livia

مشخصات :

32 سانتیمتر طول دارد. این پرنده جد کبوتر اهلی است. از فاخته و کبوتر جنگلی با دمگاه تقریبا سفید و دو نوار پهن و سیاه روی شاهپرهای ثانویه

و سفیدی سطح زیرین بالها مشخص می شود .

دمش نوار انتهایی سیاه رنگی دارد و معمولا قسمتی از پرهای خارجی دم آن سفید است. پر و بال این پرنده خاکستری مایل به آبی و در ناحیه پشت کمرنگتر است؛ و در دو طرف گردن جلای سبز و بنفش دارد. پروازش از کبوتر جنگلی سریعتر است

و معمولا در ارتفاع کم پرواز می کند .

زیستگاه :

معمولا در اطراف صخره‌های مشرف به دریا و پرتگا‌ههای کوهستان دیده می شود و آشیانه خود را در شکاف سنگها و غارها می سازد. کبوتر‌های اهلی در شهرها و مزارع فراوان اند و در ساختمانها آشیانه می کنند.

پراکندگی :

بومی و خیلی زیاد است .

یاکریم:

انگلیسی: Collared Dove

فرانسه: Tourterelle Turque

لاتین: Streptopelia Decaocto

مشخصات :

27 سانتیمتر طول دارد؛ و تفاوتش با قمری معمولی در این است که دمش درازتر به نظر می آید

و سطح پشتی آن قهوه‌ای خاکی کمرنگ و یکدست است. در پشت گردن نیم طوقی سیاه دارد .

از زیر، سفیدی نیمه انتهایی دم سیاهش به شناخت آن کمک می کند؛ و از روبرو دم بسته آن با بقیه سطح پشتی همرنگ است .

سر و سطح شکمی آن کمرنگ‌تر و خاکستری رنگ است، با جلای صورتی شرابی، بخصوص در ناحیه سینه سیاهی شاهپرهای نخستین با بقیه پر و بال آن تظاد خاصی دارد . چشمهایش قرمز رنگ است .

زیستگاه :

بیشتر در شهرها و مناطق روستایی دیده می شود ،

آشیانه‌اش را معمولا روی درختها و گاهی در ساختما‌نها می سازد.

پراکندگی :

بومی و فراوان است.

قمری معمولی:

انگلیسی: Turtle Dove

فرانسه: Tourterelle des bois

لاتین: Streptopelia turtur

مشخصات :

27 سانتیمتر طول دارد؛ با جثه بنسبت لاغر و دم سیاه و کناره‌های سفید (که شاهپرهای آن بتدریج از وسط به کنار کوتاهتر است) شناخته می شود. سطح پشتی آن به رنگ خرمایی مایل به خاکی است، با پرهایی که وسط آن سیاه است و در کنار گردنش لکه ای مرکب از رگه‌هایی سفید و سیاه دارد.

گلو و سینه آن شرابی کمرنگ است. )پرنده نابالغ لکه‌های کنار گردن و رنگ شرابی ناحیه گلو و سینه را ندارد. (

این پرنده معمولا جفت‌جفت یا به صورت گله‌های کوچک دیده می شود، پروازش سریع و مستقیم و حرکات بالش بیش از کبوتر جنگلی توأم با تکانهای شدید است. (رجوع کنید به قمری خاوری)

زیستگاه :

فضاهای باز و پر‌بوته با پرچین‌های بلند و بیشه‌های پردرخت؛ در بوته‌ها و بیشه‌ها و باغهای میوه آشیانه می سازد.

پراکندگی :

تابستانها زیاد است.

قمری خاوری:

انگلیسی: Rufous Turtle Dove

فرانسه: Tourterelle orientale

لاتین: Streptopelia orientalis

مشخصات :

31 سانتیمتر طول دارد و شبیه قمری معمولی است؛ ولی به طور محسوسی از آن پررنگ‌تر است، به جای سفیدی روی گردن و دم (قمری معمولی) در این پرنده رنگهای آبی روشن و خاکستری دیده می شود.

خالهای پشتش ظریفتر و بخش کمرنگ زیر دم آن وسیعتر است. رفتارش شبیه به قمری معمولی است.

زیستگاه :

مانند قمری معمولی است، ولی نقاط مرطوبتر را ترجیح می دهد.

پراکندگی :

اتفاقی و در زمستان از جنوب شرقی بلوچستان گزارش شده است .

قمری خانگی :

انگلیسی: Palm Dove

فرانسه: Tourterelle maillee

لاتین: Streptopelia senegalensi

مشخصات :

26 سانتیمتر طول دارد؛ جثه اش بنسبت کوچک و تنها قمریی است که طوق پهنی در جلوی گردن دارد.

سر و گردنش صورتی شرابی است، با طوق پهن خال‌خال سیاه و مسی رنگی در قاعده جلویی گردن .

چانه‌اش کمرنگ و شکم و پوشپرهای زیر دم آن سفید است .سطح پشتی خرمایی پررنگ با دمگاه خاکستری و پوشپرهای خاکستری مایل به آبی کمرنگ بالهایش در پرواز بخوبی نمایان است .

دمش سیاه رنگ و نیمه انتهایی پرهای کناری آن سفید است. پا‌ها و حلقه چشم قرمز رنگ است

نر و ماده شبیه به هم و پرنده نابالغ از آنها تیره‌رنگ‌تر است .

زیستگاه :

در شهرها و روستاها و اطراف آنها دیده می شود .

در بوته‌های خار و درختهای کوچک و در ساختمانها آشیانه می سازد.

پراکندگی :

به طور کلی، بومی و فراوان است.