کلیسای سورپ سرگیس، خوی
کلیسای خوی (سورپ سوکیس) در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۸۲۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کلیسای سورپ سرگیس در قسمت شمال غربی شهرستان خوی و در محله قدیمی امامزاده واقع شده است. با توجه به تحقیقاتی که به عمل آمده زمان ساختمان کلیسا را میتوان به دورههای متفاوت یعنی قرون چهارم و نهم میلادی نسبت میدهند که در تاریخ زندگانی سرگیس مقدس نیز 378 میلادی قید گردیده است .
شکل خارجی کلیسا مکعب مستطیل و پلان آن بصورت مستطیل بطول و عرض 32 در 18 و ارتفاع 6 متر می باشد . در داخل کلیسا شش عدد ستون سنگی با پلانهای صلیبی وجود دارد.در انتهای ضلع شرقی محراب کلیسا که دو اتاق کوچک در طرفین آن قرار دارد واقع شده است . پلان کلیسا تحت تاثیر پلانهای معابد ایرانی بوده و دارای دو ورودی از سمت جنوب و غرب می باشد. چهار زوج روزنه کوچک در ضلع جنوب و شمال ، سه روزنه در شرق و یک روزنه در ضلع غربی کلیسا تعبیه شده است. تقریباً دو پنجم دیوارهای بنا سنگ چین و بخش فوقانی آن آجرچینی میباشد. سنگها از نوع
سنگ آهک تیره رنگ بوده که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شدهاند و به صورت رگه چینی با دقت روی هم قرار داده شدهاند. طبق اسناد تاریخی کلیسا در دوره صفویه تعمیر کلی شده است . محراب کلیسا که اخیراً بازسازی گردیده دارای طاق و قوسهای سنگی و نقاشیهای رنگ روغن بر روی گچ می باشد .
کلیسای مخروبه قدیمی، بقایای کلیسا کندی، کلیسای محله کهنه و کلیسای دیزه ( ارمنی ) از دیگر کلیساهای تاریخی شهرستان خوی میباشد که در بین آنها قدیمیترین کلیسا ( کلیسا کندی ) مربوط به دوران پیش از تاریخ است که البته تنها آثاری از وجود چنین کلیسایی بچشم میخورد و اکثر قسمتهای بنا در اثر گذشت زمان و عوامل طبیعی ریزش کرده است .