کوهنوردی در زمستان

تفاوت های زیادی در اصول و برنامه ریزی های مربوط به اجرای یک برنامه در تابستان و شبیه به همان برنامه در زمستان وجود دارد. این تفاوت ها به خصوص در مواردی چون تجهیزات و وسایل کوهنوردی، آب و هوای نامتعادل، وجود مشکل سازترین عارضه طبیعی بر سر راه تیم های اعزامی یعنی بهمن، حجم سنگین برف و تدارکات هر یک به خودی خود مانعی بزرگ بر سر راه کوهنوردان به هنگام اجرای برنامه های زمستانی به شمار می روند. غالباً پس از طی یک دوره چند ساله از ابتدای فعالیت های حرفه ای کوهنوردی، تفکر اجرای همان برنامه ها در زمستان به وجود می آید و بر این اساس برنامه ریزی های دشوار زمستانی آغاز می گردد. برای اجرای هر چه موفق تر یک برنامه صعود زمستانی نیاز به پیش بینی هایی است که به صورت مشروح بیان می گردد.

انتخاب قله

همانطور که در بالا ذکر گردید، افراد و یا جمع کوهنوردان معمولاً پس از طی یک دوره فعالیت ممتد و طولانی به فکر صعودهای زمستانی می افتند. انتخاب قله در شرایط اولیه بسیار مهم می باشد و تنوع ارتفاعات در ایران نکته ای است که نیاز به بررسی های بیشتری دارد. به طور معمول ارتفاعات زیر 2000 متر در ایران دارای مشکلات زیادی برای صعود نیستند. شبیه همین وضعیت تا حدود ارتفاع 3000 متر نیز تقریباً حفظ می گردد. اگر چه قللی که دارای ارتفاع زیر خط 3000 متر هستند غالباً صخره ای هستند و از این نظر صعود به آن ها در زمستان دشواری هایی رو به رو می باشد. لیکن وجود حدود 15000 قله بالای 3000 متر در ایران تفکر صعود به قلل زیر این خط را از گروه های صعود کننده خواهد گرفت. بنابراین کوهنوردان بنوبه خود به این خط ارتفاع عادت کرده و برای آن برنامه ریزی می نمایند.

شرایط صعودهای زمستانی نسبت به نوع انتخاب در همه جای دنیا یکی می باشد. مثلاً صعود قلل زیر خط 6000 متر در بیشتر موارد دشوار است و غالباً صعود نشده باقی مانده اند. 7000 متری های عالم یکی پس از دیگری صعود شده اند و تاکنون فقط تعداد نسبتا کمی از برج های 7000 متری و قلل فرعی آن صعود نشده هستند. انتخاب قله برای صعود زمستانی از آن جهت مهم است که طول مسیر و ارتفاع بیشتر باعث افزایش تدارکات و افزایش تجهیزات کوهنوردی می گردد. از صعودهای انفرادی به ارتفاعات که بگذریم برای صعود زمستانی به یک قله 3500 متری در ایران ( بجز مواردی که این ارتفاعات در قلب مجموعه قلل قرار داشته باشند ) بطور کلی یک برنامه حداکثر 2 تا 3 روزه باید طرح ریزی شود. در صعودهای 2 تا 3 روزه به دلیل سرعت صعود، نزدیکی قله به کمپ اول و یا آبادی و باقی نماندن وسایل و امکانات در روزهای متوالی در کوه از عهده اجرای برنامه به نحو بارزی بر خواهید آمد. اما برای صعود به قلل بالای خط 4000 متری ها در قلب مجموعه قلل به طوری که غالباً می باید 2 تا 3 روز مسیری را طی کرد، تا به کمپ 2 و یا 3 آن قله رسید و در این حال وسایل کوهنوردی می باید به طور مرتب تر و خشک شده و آماده برای کارآیی بهتر شوند.  هوای نامساعد جوی خود یکی دیگر از مشکلات صعودهای 4000 متری به شمار می رود. شدت ورزش باد در ارتفاعات بالای 4500 متر افزایش چشمگیری می یابد در برخی از نققاط مهم و مشهور ایران چون دماوند، علم کوه و سبلان این مشکل شدیدتر است. قلل بالای 4000 متر همچون 3000 متریها در معرض خطر ریزش بهمن قرار دارند. مسیرها می باید شناسایی شوند و معمولا تدارکات مورد نیاز می باید در فصل های گرم قبلا به کوهستان حمل گردد. بنابراین انتخاب ارتفاعات به عنوان یکی از عوامل موثر در صعود مدنظر کوهنوردان قرار دارد.

شناسایی مسیر

معمولا به دشوار میتوان برنامه های زمستانی را از مسیرهای تابستان اجرا کرد. لذا برای انجام صعود زمستانی نیازمند به شناسایی مسیر صعود خواهیم بود. در این گونه شناسایی ها مسیر مورد نظر، چون یال یا خط الراس و مسیر دستیابی به نقطه اولیه به خوبی در طی یک برنامه بخصوص در فصل بهار شناسایی می شوند. در اوایل بهار هر سال بهمن های زیادی فرو می ریزد. لذا این زمان برای شناسایی محل ریزش بهمن ها و شکل و فرم زمستانی قله برای انجام یک برنامه در سال بعد بسیار مناسب می باشد. کوهنوردان و طراحان مسیرهای صعود به طور معمول در این فصل به بررسی دقیق راه های صعود می پردازند. مدت زمان رسیدن از نقطه ای به نقطه دیگر، مکان های مناسب برای کمپ و نقاطی که برای بارگذاری مناسب هستند، همچنین راه های فرعی در ارتفاع برای خروج اضطراری گروه به هنگام حادثه بخوبی مورد بررسی قرار می گیرند.

برنامه تمرینی و بارگذاری

معمولاً پس از انتخاب قله و شناسایی مسیر صعود زمستانی توسط کوهنوردان زبده و متخصص، بنابر وضعیت قله و مدت زمان صعود، میزان بار، مواد غذایی و وسایل گروهی از قبیل لوازم پخت پز و روشنایی و سوخت برآورد می گردد.

چون حمل اینگونه بارها به هنگام اجرای برنامه اصلی نیازمند 2 تا 3 روز زمان اضافی برای حمل بار به کمپ های بالاتر است و این خود باعث اتلاف وقت و انرژی افراد و از دست دادن احتمالی وضعیت های هوایی بسیار مناسب در برنامه خواهد شد، بنابراین به هنگام اجرای یک برنامه تدارکاتی و تمرینی صعود بر روی قله مورد نظر در آن وجود دارد، بارهای گروه به محل از قبل تعیین شده حمل و در بشکه های غیر قابل نفوذ در خاک و یا در لابه لای صخره ها دفن می گردد.

بسیار مناسب خواهد بود که ارجای اینگونه برنامه ها در فاصله نسبتا نزدیک به زمستان یعنی اوایل پاییز اجرا گردد. در این نوع برنامه تمرینی و تدارکاتی، افراد ضمن آشنایی با مسیر صعود در فصل پاییز و باد سرد همراه با برف احتمالی مهارت های خود را در مواجعه با قله محک محک خواهند زد.

دفن بارها، علامت گذاری محل و آشنایی حداقل 4 نفر از اعضای گروه با محل ضروری بنظر می رسد.

انتخاب افراد

از جمله مهمترین بخش های مربوط به کوهنوردی در زمستان انتخاب افراد است. اینگونه انتخاب ها همواره می باید در هنگام اجرای برنامه های تمرینی و تدارکاتی و برنامه های زمستانی قبلی مورد نظر متخصصان قرار گیرد.

صرف نظر از تکنیک های انفرادی و تمرینات کوهنوردی، حالات روحی و روانی افراد در خلال برنامه ها می باید مدنظر قرار گیرد. چه بسیار برنامه های زمستانی که از نیمه راه دچار مشکل گردیده و یا در خلال اجرا درگیر مسائل روانی و روحی بسیاری قرار گرفته اند که این امر می تواند تاثیرات نامساعدی بر جو حاکم بر یک تیم بزرگ بگذارد.

انتخاب افراد در دو مرحله عملی و تئوری و در خلال برنامه های تمرینی و با در نظر گرفتن توانایی های افراد در مقابله با فشارهای گوناگون روحی و جسمی به نتیجه نهایی خواهد رسید.

درستی این انتخاب می تواند تاثیر شایسته ای در توان اجرایی یک گروه و یا یک تیم برای موفقیت در برنامه مورد نظر بجا گذارد.

فرم برنامه های تمرینی

در خصوص نحوه اجرای برنامه های تمرینی نظرات گوناگونی وجود دارد. برخی معتقد به اجرای برنامه زمستانی یا به قولی پیش برنامه های زمستانی بر روی ارتفاعات کوتاهتر و یا بلندتر نزدیک به آبادی ها، در زمان های کمتر و یا حتی بر روی خود قله اصلی در اوایل فصل سرما هستند و برخی به تمرینات صعود بر روی یک قله نسبتا مرتفع در نزدیکی هر شهر برای یک صعود بزرگ نیز قناعت می کنند. طبیعی است که نسبت به اهمیت انجام برنامه اصلی لزوم به خطر نینداختن افراد شاخص در طی برنامه های تمرینی یک اصل مهم و اجتناب ناپذیر است که می باید مورد توجه قرار گیرد. لیکن به نظر می رسد صعود به قلل در دسترس تر و یا حتی تکراری در هوای نامساعد نیز می تواند کارگشا باشد. به هنگام اجرای برنامه های تمرینی حتی یک روزه لزوم صعود به قله و منصرف نشدن از آن حتی در هوای خراب، اتراق شبانه در روی قله یا در خلال راه و جمع و جور کردن تیم صعود کننده، نقش مهمی در موفقیت نهایی نصیب تیم های اعزامی خواهد کرد.

سرپرستی برنامه زمستانی

یکی از مهمترین بخش های صعودهای زمستانی تجربه سرپرستی برنامه است. برای اجرای یک صعود زمستانی موفق به صورت انفرادی و یا گروهی باید یک شخص آشنا به راه ها و با تجربه در زمینه مسایل و مشکلات کوهنوردی به عنوان رهبر و یا سرپرست گروه صعود انتخاب شود. سرپرست گروه مسئولیت اجرای برنامه را به عهده می گیرد. بنابراین موفقیت و شکست هر برنامه زمستانی ارتباط مستقیمی با سرپرستی برنامه دارد. بدیهی است مشکلات زیادی نیز در این ارتباط به هنگام اجرای برنامه های کوهنوردی به خصوص در زمستان به وجود بیاید، که این خود اجتناب پذیر خواهند بود. توجه به راهنمایی ها و فرامین سرپرستی برنامه حتی در هوای مساعد نظیر بازگشت به دلیل خاص و یا صعود مجدد و یا صعود در هوای نامساعد، بازگشت از نزدیکی قله، اقامت اجباری امداد و نجات و فرود سریع برای هر کوهنورد شرکت کننده در برنامه زمستانی مسئله ای است که می باید قبل از پذیرفتن شرکت در برنامه تحت سرپرستی فردی خاص مدنظر قرار داده سپس در آن برنامه شرکت کند. طبیعی است در خلال اجرای هر برنامه زمستانی مشکلاتی به وجود می آید که سرپرست گروه با استفاده از نقطه نظرات افراد گروه به بررسی و رفع مشکل خواهد پرداخت. در برخی از برنامه های کوهنوردی فرم تصمیم گیری های افراد متفاوت از یکدیگر و با نظارت عالیه یک سرپرست انجام می گردد مثلاً شخصی به عنوان سرپرستی صعود انتخاب می شود که در واقع با نظر سرپرست اصلی برنامه اجرای نقطه نهایی صعود را به عهده می گیرد و شاید بخش های دیگری نیز به این ترتیب به صورت اتصال حلقه های کمک به گروه صعود کننده و تا حدودی مستقل در یک برنامه شرکت داشته باشند. از جمله مهمترین تقسیم بندی ها و وظایف در خلال اجرای یک برنامه عبارتند از : سرپرستی صعود، کمک سرپرست و مسئولین تدارکات، روابط عمومی، بی سیم، دوربین، فیلمبرداری و امداد و نجات.

پشتیبانی

به دنبال کلیه پیش بینی های ضروری برای موفقتیت هر چه بهتر برنامه زمستانی می باید یه فکر تدابیری بود که در صورت بروز حوادثی خاص در کوهستان بتوان با ارتباط سریع، اعضای امداد هر چه سریعتر خود را به تیم برسانند. برای انجام این مهم معمولاً پس از اتمام کارهای تمرینی و تدارکاتی و تعیین مسیر حرکت دقیق با دوستان در شهر مشورت گردیده و تعدادی از افراد، آماده برای انجام هر گونه کمکی در زمینه می گردند. بدیهی است در صورت بروز حادثه و یا درخواست کمک به دلیل آمادگی، اعضای پشتیبانی بسیار سریع تر از موارد عادی بواسطه آمادگی قبلی، خود را به منطقه رسانده و کمک های لازم را انجام خواهند داد.

استفاده از جان پناه و پناهگاه

کوهنوردان فقط در صورت داشتن وسایل کافی و مناسب زمستانی و بخصوص، چادرهای خوب باید اقدام به اجرای برنامه بنمایند. استفاده و اتکاء به وسایل امانی و پشتیبانی جانپناه بطور کلی امری غیر عادی به شمار می رود، اما به دلایل خاصی بسیاری از کوهنوردان مایلند از جانپناه استفاده کنند زیرا در آن می توانند برای مدت های مدید و تا بهتر شدن هوا از سوز و سرمای زمستان محفوظ بمانند.

صعود در هوای نامساعد

برای کوهنوردان با تجربه و تکنیکی امر صعود به قله و دست یابی به هدف، آرزویی بزرگ محسوب می گردد. اگر چه صعود به قله در شرایط بسیار خطرناک که با جان انسان بازی خواهد کرد، امری مذموم است، لیکن بسیاری از کوهنوردان با تکیه بر تجارب شخصی خویش و تمرینات مداوم در صعودهای طولانی به ین مهم دست یافته اند که با روش های بسیار مهم و سنجیده، کمپ به کمپ حتی با ارتفاع گرفتن حداقل نیز، می توان در هوای خراب پیشروی کرد. بدیهی است صعود در هوای نامساعد بستگی کاملی به فرامین سرپرست دارد.