گنبد لران (آتش کوه)، رامهرمز

نام انگلیسی:  Loran Dome    نام فارسی :   گنبد لران

خروج گاز از درز وشکاف هاى ساختار سطحى میدان نفتى ماماتین در جوار روستاى گنبد لران شهرستان رامهرمز یک اثر ژئوتوریسمى جذاب دیدنى و تماشایى خلق کرده است که دل هر بیننده اى را به وجد مى آورد وچشمانش را خیره مى کند. در این محل گازهاى هیدروکربورى از پیچ وخم لایه هاى چین خورده زمین گذر مى کنند،خود را به سطح زمین مى رسانند،شعله ور مى شوند،به هرسویى زبانه مى کشند وخرمنى از شعله هاى رنگین آتش داغ فروزان وخروشان را به نمایش در مى آورند .چشمه هاى گازى گنبد لران این نگین سرخ فام انگشترى سبز دشت ودمن منطقه ماماتین یکى از جاذبه هاى گردشگرى زمین شناسى کم نظیر مناطق نفت خیز جنوب ایران به حساب مى آید.

میدان نفتى ماماتین اولین منطقه خوزستان است که بعلت تراوشات متعدد سطحى مورد توجه کاوشگران اولیه نفت واقع شده است. این میدان در 10 کیلومترى شمال خاورى شهرستان رامهرمز و 100 کیلومترى شمال خاورى اهواز در بین و در امتداد محورى میدان هاى نفتى هفتکل و پارسى قرار دارد. به دلیل وجود همین چشمه های نفتی، ژرژبرنارد رینولدز (نماینده دارسی و فرمانده عملیات حفاری درایران) پس از ناکامی در غرب ایران (منطقه چیا سرخ) متوجه مناطق جنوب غربی ایران شد و در ماه سپتامبر1907 میلادی دو حلقه چاه در منطقه ماماتین حفر نمود.

سابقه تاریخى
آتش هاى جاودان محل نشت گازهاى طبیعى هستند که به طریقى آتش گرفته اند و مدتها سوخته اند و در حال حاضر آثار و بقایاى سوختگى در سنگهاى مجاور محل نشت دیده مى شود. در کیش ایرانیان باستان اینگونه آتش ها مقدس بوده و آنرا به زبان پهلوى اخورایشنیک مى نامیده اند. به زبان زرتشتى زوهیات به معنى آتش جاویدان جهنم خوانده شده است که محل نشت گاز به سطح زمین و به عبارتى قبلا آتش جاودان بوده است. چشمه های گازی گنبد لران نیز یکى از این آتش هاى جاودان مى باشد که از گذشته دور تاکنون، درحال سوختن می باشد. این اثر دائمى و همیشگى از یک سو به دلیل شعله هاى مشتعل و ازسوى دیگر به دلیل آنکه آثار و شواهد هیدروکربورى در سطح زمین را نشان مى دهد، یک اثر ژئوتوریسمى ارزشمند و گرانبها در ایالت زمین شناسى و زمین ساختى زاگرس به حساب مى آید که نه تنها براى زمین شناسان بلکه براى همه علاقمندان به طبیعت جذاب و دیدنى مى باشد. در زیر، این جاذبه زمین شناسى که از دیدگاه تازه ژئو توریسمى (گردشگرى زمین شناسى) داراى اهمیت ویژه اى مى باشد، معرفى  مى گردد.

موقعیت جغرافیایى
چشمه هاى گازى گنبد لران در شرق شهرستان رامهرمز در فاصله تقریبى 6 کیلومترى جنوب شرق ماماتین در کنار جاده آسفالته رامهرمز–روستاى ابوالفارس، به مختصات جغرافیایى E494843 طول شرقى و E311625 عرض شمالى واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا 441 متر مى باشد.

ژئوتوریسم چشمه های گازی گنبد لران
در این محل شعله های رنگین آتش سوزان و فروزان همچون سیلی خروشان از دامنه هاى تپه هاى مارنى بیرون مى زند. چندین تپه که در آغوش هم خفته اند در آتشی سرخ و سوزان می سوزند. رنگ ویژه تپه ها، آنها را از مناظر اطراف مجزا کرده , اطراف هاله آتش، سوخته و دود زده است. سازندهاى تشکیل دهنده تپه ها (سازند تبخیرى گچساران و سازند مارنى میشان) در اطراف هاله سوخته و پخته شده اند به طورى که پاى فرد به راحتى در آن فرو مى رود. از کمرکش تپه ها تا اوج آنها زمین گرم و داغ بوده و در بخش هاى خاموش شده (گچ ترش غیر فعال) آثار و شواهد بلورهاى گوگرد به چشم مى خورد. تغییر و تبدیل تدریجى فرایند گچ ترش فعال به گچ ترش غیر فعال به طور کامل مشخص مى باشد.