گورکن (رودک)

نام علمی : Meles meles نام انگلیسی:  European Badger   نام فارسی: گورکن (رودک)

 (ترکمنی: سَقار تُورسَق) (ترکی: پورسُوخ) (کردی: بَرخِه کَیفیَلِه، چاله‌که، کورزنگ، قارابشه، گورنه پشک) (لری: کَجل) (مازندرانی: سیاتَشی، گورشکو)

مشخصات: جثه به اندازه یک سگ متوسط، دست و پا کوتاه، ناخن ها بسیار بلند، دم کوتاه و کلفت، رنگ پشت خاکستری، زیر شکم و پاها تیره‌تر است. بر روی سر نوارهای پهن سیاه و سفید دارد. نوار سیاه که از پوزه شروع می‌شود تا گوش‌ها ادامه داشته و چشم‌ها را می‌پوشاند، نوار سفید چسبیده به نوار سیاه است. در رودک استخوان فک پایین از جمجمه جدا نمی‌شود.

اندازه‌ها: طول سر و تنه ۵۶ تا ۹۰ سانتی‌متر، دم ۱۱ تا ۲۰ سانتی‌متر، ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر، وزن ۱۰ تا ۱۶ کیلوگرم، در فصل پائیز ۳۰ تا ۳۴ کیلوگرم.

زیستگاه: مناطق جنگلی و استپی با خاک‌های نرم.

پراکندگی: از مناطق شمال غربی خراسان تا مازندران، سمنان، تهران، آذربایجان، کردستان، لرستان و فارس.

پراکنش جهانی: اروپا، آفریقا و آسیا.

عادات: شبگرد است. معمولاً قبل از غروب خورشید از لانه بیرون می‌آید. گاهی در روز نیز مشاهده می‌شود. غالباً به صورت جفت یا اجتماعی زندگی می‌کند. لانه بسیار جالب و وسیعی به قطر یک و نیم متر در عمل دو تا سه متری از سطح زمین حفر می‌کند که چند راه خروجی و سوراخ تهویه دارد. طول راهرو تا محل لانه گاهی به ده متر می‌رسد. لانه را بسیار تمیز نگه می‌دارد و سطح آن را به وسیله مواد گیاهی مختلف می‌پوشاند، گاهی اوقات در صبح زود مواد بستر را جهت هوادهی از لانه بیرون آورده و ساعت‌ها آنها را در معرض هوا قرار می‌دهد. در اطراف لانه فضاهایی را جهت توالت، آفتاب گرفتن و زمین بازی ایجاد می‌کند، حیوانات بسیار بازیگوشی هستند. در مناطق سردسیر زمستان‌ها برای مدتی طولانی در لانه می‌مانند و احتمالاً چند روزی به خواب زمستانی فرو می‌روند. رودک یحوان پر جرأتی است. در مقابل حمله حیوانات بزرگ‌تر و حتی پلنگ با استفاده از فک و دندان‌های قوی‌اش به شدت آنها را گاز می‌گیرد و از خود به خوبی دفاع می‌کند. رودک‌هایی که در یک لانه زندگی می‌کنند دارای قلمرو مشترکی هستند و با هم از آن مواظبت و دفاع می‌کنند.

غذا: همه چیز خوار است. از مواد گیاهی نظیر میوه، دانه، ریشه، قارچ، و مود حیوانی به خصوص کرم خاکی که غذای مورد علاقه‌اش می‌باشد، حشرات، مارمولک، قورباغه، جوجه پرندگان، پستانداران کوچک، و لاشه حیوانات تغذیه می‌کند.

تولیدمثل: احتمالاً‌از اواخر زمستان تا اواسط تابستان جفت‌گیری می‌کند. مدت آبستنی حدود دو ماه است ولی اغلب تأخیر باروری دارد، دوره آبستنی ممکن است به ۹ تا ۱۲ ماه برسد. معمولاً سه تا پنج بچه می‌زاید. چشم‌ها در چهار هفتگی باز می‌شوند. تا شش ماهگی وابسته به والدین هستند و پس از ۱۸ ماه می‌توانند تولید مثل کنند. نر و ماده تا آخر عمر با هم زندگی می‌کنند. طول عمر رودک حدود ۱۵ سال است.

وضعیت فعلی: اطلاعات زیادی در مورد وضعیت فعلی این حیوان در دست نیست. گاهی اوقات مردم بومی با کندن لانه و یا ریختن آب به داخل آن حیوان را بیرون کشیده و به قتل می‌رسانند. در ترکمن صحرا از چربی آن به عنوان دارو استفاده می‌کنند. ولی با وجود این، به علت شبگرد بودن، همه چیز خوار بودن و نداشتن دشمن طبیعی در حال حاضر خطری جدی نسل آن را تهدید نمی‌کند.