یاردانگ

باد در مناطق صحرایی بویژه در زمین‌های سست و نرم موجب تشکیل شیارهای طولی و طویل می‌گردد که یاردانگ نامیده می‌شود. این نوع شیارها در جنوب دشت لوت دیده می‌شود. اشکال تپه های فرسایشی حاصل فرسایش بادی یاردانگهادرمناطق خشک دنیا ازقبیل ایران ,ایالات متحده ,چاد, مصرو پرو درسطح وسیعی گسترش یافته‌اند وفرایندهای موجود تا حدی موردمطالعه قرارگرفته‌اند (احمدی 1377 ,Donald; 1977,Breed, 1989). درایران یاردانگ هاسطح وسیعی رادرلوت مرکزی پوشانیده است به طوری که 4 درصدکل بیابان لوت راشامل می‌‌شودواین سازندازنظرچینه شناسی درردیف پلیوسن فوقانی وکواترنری تحتانی قرارمی گیرد (Krinsley ,1970) تحولات چاله لوت دردوران چهارم زمین شناسی واقع شده که دراین دوره عامل فرسایش بادی – آبی باعث تغییر حوزه واشکال مرفولوژی موجود درآن به خصوص یاردانگها گشته است (اشتوکلین ,یوان وهمکاران,1352) وعوامل اقلیمی نیزدرپیداش عارضه‌ها موثر بوده است(Krinsley 1970و معتمد,1367). البته براساس مشاهدات میدانی وفسیلها درحدود چهل هزارسال قبل آب وهوائی منطقه مرطوب تر از امروزبوده است (معتمد,1367). درصورتی که اکنون اقلیم منطقه فراخشک می‌‌باشد(ثابتی, 1368). باتوجه به وضعیت اقلیمی خاص منطقه و زمین شناسی یاردانگ های بیابان لوت نیاز به تحقیقات بیشتری است: براساس مطالعات به عمل آمده واحدهای رسوبی منطقه به راحتی با استفاده ازتصاویرماهواره ای به روش تفسیر چشمی قابل تفکیک وشناسائی است (برزگر,1363). ناهمواری هاواشکال فرسایش بادی ازجمله یاردانگها درمناطقی واقع هستندکه باد سرعت کافی برای بادکندگی وسایش داشته باشدکه در الگوی فرسایش بادی برخلاف فرسایش آبی حرکت مواد درهمه جهات امکان پذیراست (Donald ,1977). درنواحی بااقلیم خشک و بادشدیدو بسترمناسب فرسایش باعث ایجادشیارهای به صورت آرایه های موازی می‌‌شودکه این شیارها (دالانها) براثر افزایش فرسایش بادی-آبی گسترش می‌‌یابند. بدین نحوکه عامل رطوبت باعث نرمی وسستی سطح منطقه می‌‌گردد (احمدی, 1377). پس ازخشکیدگی به سهولت باکوچک‌ترین حرکت باد مواد برداشته می‌‌شود.درحد فاصل این شیارها تپه های موازی ودوکی شکل یاردانگ‌ها هم جهت با باد غالب منطقه باقی می‌‌مانند: حالت دوکی شکل آن به نحوی عمل فرسایش فرسایش بادی مربوط می‌‌شودبه طوری که شیب روبه باد بیش از قسمت پشت به باد است وعمومایاردانگهای منطقه لوت براساس ابعاد و عامل فرسایش به دو رخساره تقسیم می‌‌گردند: یاردانگ های برزگ(کلوت) حاصل فرسایش آبی-بادی ویاردانگ های کوچک (کلوتک)تحت تاثیرفرسایش بادی شکل گرفته است