آتشکده صمیکان، شیراز
این معبد که در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شیراز و در مسیر جاده ای متعلق به عهد ساسانیان قرار داشته و متعلق به همان دوره است، باید در اصل معبدی میترایی (مهری) بوده است. اگر اسم آتشکده از اسم شهرک سیمکان گرفته شده باشد. در این صورت باید دید که معنی صیمکان یا صمیکان چیست. محمتلترین معنی همانطور که از زبان کُردی برمی آید جایگاه سرد قرارگرفته در سایه و شمال کوه است (مکان آفتاب نگیر پشت کوه). چه در وبلاگ سیمکان مهندس ضرغام رستمی در باب موضع این شهر می خوانیم: " رشته کوهی با همان ارتفاع ۳۰۰۰ متر و به طول ۴۵ کیلومتر سیمکان جهرم را به دو قسمت پشت پر سیمکان و پیش پر سیمکان تقسیم کرده است". گرچه ممکن است آن را تلخیصی از ترکیب سیومه کان (مکان سی عشیره مختلف) یا سی مه کان (سی سرور) یا سمه ای کان (به سانسکریت و فارسی یعنی مکان منسوب به انجمنها و گروههای مختلف) به شمار آورد؛ چون گویا صیمکان هنوز هم سی لهجهً مختلف دارد، که به هر حال این احتمال ضعیفی است.
به احتمال کمتر از این هم، با توجه به شرابهای سرمست کننده در آیین مهرپرستی مردمان کهن پارس میتوان صمی را شکلی از تحریف لغت سوم-ی (هوم به زبان سانسکریت یعنی منسوب به گیاه دارای می خوب) شمرد که آن با پرستش ایزد شراب و شادی و دوستی یعنی مهرپرستی مردم شیراز و کلاً منطقهً فارس در پیش از اسلام همخوانی دارد. می دانیم در سمت عیلام ایزد مهر پارسها از نظر نقش میانجی و قربانی گاو با شیموت (قاصد نیرومند خدایان عیلامی) معادل گرفته میشده است. در دو صورت اخیر باید نام شهرک صیمکان از نام این معبد اخذ شده باشد که احتمال این نوع وجه تسمیه یعنی اخذ نام منطقه از نام معبد آن ضعیف و بعید است. اما در رابطه با خود معبد چارتاقی آن بسیارجالب است که بدانیم نام ایزد معروف خورشید عیلامی ناهونته مرکب از "نا" (روز، روشنایی) و "هیت" (یا "هونته"، منور کننده) است یعنی در مجموع ایزد روشنایی بخش روز است که حاوی فلسفه منطقی شکل چارتاقی ها و بیانگر منشأ عیلامی آنهاست. این منطقه سمیکان جهرم بی شک در عهد دیرین تحت سلطه فرهنگ عیلامی ناهونته پرستی بوده است. این ایزد عیلامی نجیب خورشید و تجارت از سویی به وضوح معادل ایزد خورشید و نور و روشنایی پارسیان و مادها یعنی ایزد مهر است و از سوی دیگر همچنین نشانگر نامهای ناهید و ناستیا (علی القاعده صورتی از ناهیتیا، ایزد خیر و روشنایی روز میتانی ها و هندوان) می باشد و بیانگر منشأ دیگری برای نام الههً پاک زیبایی و آبها یعنی ناهید است.