آرامگاه گور دختر، دشتستان

گور دختر در ۱۵۵ کیلومتری شهر برازجان و در مسیر جاده برازجان به کازرون بسمت تنگ گور دختر در شهرستان دشتستان در استان بوشهر و در جاده برازجان به کازرون قرار دارد. در فاصله ۲ کیلومتری جنوب تنگ ارم نیز جاده‌ای آسفالته از راه اصلی جدا می‌شود که باید وارد این جاده فرعی شد و به راه خود ادامه داد و پس از عبور از روستاهای «آقا میراحمد» و «کفتارو» به گردنه‌ای طولانی به نام «گردنه تخته» می‌رسیم که با سر بالایی‌ها و شیب‌های تند خود به جانب دشت پشت پر کشیده شده است. دشت پشت پر تا قبل از سال ۱۳۵۷ خالی از سکنه یکجانشین بود و آبادی در آن وجود نداشت، اما از بعد از انقلاب اسلامی و طی سال‌ها عشایر مورد نظر در این دشت یکجانشین شده و با خانه‌سازی روستای بزرگی را به وجود آورده‌اند.

این مقبره دارای سقفی شبیه مقبره به مقبره کوروش بزرگ دارد و خود مقبره نیز به سبک مقبره کوروش کبیر ساخته شده‌است. باستان شناسان نیز تایید کرده‌اند که این اثر متعلق به ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و به دوره هخامنشیان است. در کنار این مقبره بقایای کاخ اردشیر ساسانی نیز دیده می‌شود.

گور دختر را ابتدا یک باستان‌شناس بلژیکی به نام «لویی واندنبرگ» در سال ۱۳۳۹ خورشیدی کشف کرد. واندنبرگ خود معتقد بود گور دختر قبر «چیش پیش» یا کوروش یکم (جد کوروش کبیر) است. البته هخامنشیان در برازجان تنها گور دختر را از خود به یادگار نگذاشته‌اند و علاوه بر آن «چرخاب» متعلق به کوروش در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان و کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک از آن جمله اند.

معماری بنای گور دختر درست مشابه آرامگاه کوروش در پاسارگاد اما در مقیاسی کوچکتر است. کل بنا از ۲۴ قطعه سنگ در ابعاد مختلف ساخته و بوسیله بست‌های دم چلچله‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. در ساخت این بنا مانند دیگر سازه‌های ساخته شده توسط معماران هخامنشی هیچگونه ملاتی به کار نرفته‌است. بر بالای این مقبره قسمتی فرو رفتگی شبیه به یک قاب وجود دارد که احتمالاً جایگاه قرار گرفتن کتیبه‌ای مربوط به آن بوده‌است. ارتفاع واقعی بنا چهارونیم متر است و در درون اتاقک بنا حوضچهٔ کوچکی وجود دارد.