آسیاب دستی آن در خانه‌های قدیمی یزد ، با دو سنگ مسطح وجود دارد که روی هم قرار می‌گیرند.
دسته‌ای به سنگرویین متّصل است که با دست چرخانده می‌شوند و نام این نوع آسیاب، دستاس است که بدان "آردچی" و "آرچی" نیز می‌گویند.
ساختمان داخلی آسیاب دارای چند اتاق به منظور استراحت آسیابان و انبار گندمهایی است که باید آرد شود.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در این خصوص گفت:« قدیمی ترین آسیاب این استان ، آسیاب آبی اشکذر است که قدمت آن مربوط به دوران ایلخانی است.»
"عزیزالله سیفی" افزود: « این آسیاب یکی از 10 آسیاب ثبتی استان است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از ویژگی های منحصر به فرد آن می توان به مقرنس کاری فضای اصلی ، نقوش هندسی در اطراف دیواره ها ، آجر کاری ظریف در محوطه اصلی آسیاب و صحن مثمن آن است.»
وی در ادامه گفت:« هر آسیاب دارای قسمت های مختلفی است که عمده ترین قسمت آن "تنوره" است که به صورت مخروطی وارونه طراحی می‌شد ، به گونه ای که آب ذخیره شده در آن از روزنه ای کوچک با فشار پره ها ،سنگ آسیاب را حرکت می داد.»
وی با بیان این که فضای اصلی آسیاب ها در دل زمین جای دارد و بخش نمایان آن شامل نورگیرها و ورودی آسیاب است افزود: « از دیگر قسمت های آسیاب می توان سنگ زیرین و زبرین را نام برد که سنگ زیرین آن بسیار مقاوم تر است.»
وی با بیان اینکه آسیاب های آبی از جمله جاذبه های تاریخی این استان به شمار می رود تصریح کرد :« از میان آسیاب های معروف استان می‌توان آسیاب های سنگ سیاه ده آباد، بیده، باغستان، گرمسیر تفت، دو سنگی محمد آباد میبد، تفت ،ندوشن و علی آباد را نام برد.»
در حال حاضر آسیاب گرمسیر تفت فعال است و به عنوان یک جاذبه خاص اکوتوریستی محسوب می شود.
نظرات بسته شده است.