باغ پهلوان پور، یزد

باغ پهلوان‌پور مهریز متعلق به دوره‌های اواخر زندیه و اوایل قاجاریه در محله مزویرآباد مهریز واقع است. مساحت باغ 5هکتار و عمده ساخت و ساز صورت گرفته در آن شامل برج گلین و فضاهای خدماتی مرتبط با آن در جبهه جنوب شرقی، عمارت زمستانخانه در جبهه غربی، عمارت شربتخانه (کوشک) در بخش مرکزی، فضاهای خدماتی (اصطبل، انبار، سرایداری و … ) و کارگاه ریسندگی و قالی بافی در جبهه جنوبی است.

باغ پهلوان پور یکی از نمونه های زیبای باغ ایرانی حدود 8 سال قبل از مالکین محترم ان مرحوم خانم طبسیان ابتدا به نیت بهزیستی وسپس برای شهرداری مهریز خریداری گردید.  از انجا که مالکین سعی داشتند میراث خانوادگی خود را در جهت رفاه عمومی و اقشار ضعیف جامعه به کار گیرند باغ خود را باقیمت خیلی مناسبی به شهرداری مهریز فروختند به امید انکه روزی این میراث خانودگی پذیرای عامه مردم باشد ونامی از انان به نیکی برده شود.

باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. این آب از قنات مشهور به "حسن آباد" سرچشمه می گیرد و …
به جز باغ پهلوان پور به طور مستقیم از هیچ یک از باغهای منطقه عبور نمی کند.
آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده اند، سیراب می کند. علاوه بر قنات ذکر شده این باغ از طریق دو رشته آب دیگر به نام قنات شاه حسینی و قنات مزویر آباد، آبیاری می شود.
باغ دارای 16 حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می شود) است که هر 12 روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه بین 10 الی 11 دقیقه است که به آن سبو نیز گفته می شود.
دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است.
باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی است. این باغ شامل یک مجموعه ورودی، ساختمان کوشک یا شربتخانه، بنای زمستانخانه، بنای سرایداری، حمام و آشپزخانه است. سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است که کوشک اصلی در مرکز آکس اصلی باغ قرار دارد، مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است. علاوه بر این محور اصلی آب در دو محور دیگر نیز جریان دارد که باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است، به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.
مجموعه ورودی باغ شامل برج – اصطبل و کاهدان است. تزیینات برج همانند تزیینات دوره زندیه است اگر چه تاریخ احداث تمامی این سه بنای ذکر شده مربوط به دوره قاجار است. زیباترین بنای باغ کوشک یا شربتخانه است که در آکس اصلی ترین مسیر باغ واقع گردیده است. ساخت کوشک به دوره قاجار مربوط می شود و در سه سطح (دو و نیم طبقه) طراحی شده است. بخش داخلی کوشک شامل تالار- حوضخانه و گوشوارها است که آب قنات حسن آباد پس از آنکه وسط کوشک عبور می نماید، و در باغ جاری می شود. بنای معروف دیگر که در مجموعه وجود دارد، بنای زمستانخانه است که ساخت آن به دوره پهلوی اول مربوط می شود از آن جهت به زمستانخانه مشهور است که جهت آن با توجه به اقلیم منطقه، بنا را برای استفاده در زمستان مناسب می ساخته است. این بنا در یک طبقه ساخته شده و اتاقهای نشیمن، پستو ، طنبی و مطبخ را شامل می شود.
در کنار کوشک آشپزخانه ، حمام و انباری قرار داشته است که اخیراً بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شدند. بنای مشهور به سرایداری نیز که محل سکونت و کارگاه خدمه باغ بوده است در جبهه شمالی باغ قرار دارد.