تالاب های هامون ماشکل ، جازموریان و صابری

نام انگلیسی :  hamoon wetland     نام فارسی :  تالاب هامون

دریاچه هامون نیز یکی از پدیده های طبیعی ارزشمند از نظر ملی و بین المللی بوده و در خور توجه ویژه است. ارزش اقتصادی آن از دیر باز شناخته شده و در طول صدها سال مردم حاشیه نشین تالاب از برکت و نعمات گیاهان، پرندگان و آبزیان آن بهره مند شده اند. این منطقه ویژه و منحصر به فرد، پناه گاه بسیاری از گونه های نادر در خطر انقراض حیوانی و گیاهی وحمایت کننده زنجیره های غذایی در پهنه دشت کویر است. این منطقه علاوه بر ارزش اقتصادی از لحاظ ارزش های اکولوژیکی نیز در خور توجه فراوان است. این دریاچه مامن مناسبی برای استقرار آشیانه و تولید مثل انواع مختلف پرندگان و بعضی مهره داران دیگر است. گونه هایی از ماهی ها برای تخم ریزی، پوشش گیاهی فشرده درون آب را ترجیح داده و هنگام تولید مثل در چنین مکان هایی تجمع می کنند. هم چنین پوشش گیاهی هامون محل مناسبی برای مخفی شدن و در امان ماندن بعضی از پرندگان، پستانداران و سایر آبزیان از جمله شاهین ها، عقاب ها و با کلان ها است. پوشش زیر آب دریاچه نیز همراه با نیزارهای آن در تامین نیازهای حیات وحش کویر نقش اساسی دارند. دریاچه هامون برای بعضی از موجودات زیست گاه دایمی و برای تعدادی دیگر سکونت گاه موقتی و محل گذر و تغذیه محسوب می شود.

هامون جازموریان ما بین کوه های مکران و شاهسواران قرار دارد که از خاور به باختر تقریبا به درازای 300 کیلومتر و از شمال به جنوب به پهنای 100 کیلومتر گسترده شده است. در اصطلاح محلی پوشش گیاهی را جاز می نامند و انبوهی و کثرت آن را موریان می گویند. به همین سبب، این ناحیه به جازموریان معروف شده است. این دریاچه فصلی، در باختر بلوچستان قرار دارد و نیمی از آن در استان کرمان واقع شده است. مساحت حوزه ی آب ریز آن 69000 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا 300 متر است. محدوده آب گیر کامل دریاچه در مواقع پر آبی 3300 کیلومتر مربع و در مواقع کم آبی به طور متوسط 2500 کیلومتر مربع است.
رود های هلیل رود و بمپور به این هامون می ریزند. بر خلاف تمام هامون های بسته درونی ایران، خاک های هامون جازموریان چندان شور نیست و زمین آن از قلوه سنگ ها و لایه های شنی و آهکی تشکیل شده است. هامون جازموریان در دوره های اخیر زمین شناسی مسدود شده است و در گذشته رودهای هلیل رود و بمپور در جنوب باختری آن به دریای عمان می ریختند. چین خوردگی زمین، دره را مسدود ساخته و آن را به صورت هامون کنونی درآورده است. هامون جازموریان بر خلاف هامون های دیگر ، آب شیرین دارد و شوری آن بسیار کم است. علت شیرینی این است که آب در آن ساکن نیست و زهکش طبیعی دارد. در فصول بارانی در قسمت های عمیق این دریاچه آب مشاهده می شود ولی در سایر مواقع به شکل مرداب و باتلاق در می آید.

هامون ماشکل نیز از دیگر دریاچه های داخلی استان محسوب می شود که در نزدیکی مرز ایران و پاکستان واقع شده است . ماشکل یا ماشکید، هامون چاه غیبی ( گابی ) و دریاچه سه دریا، رودهایی اند که به این دریاچه وارد می شوند.