تالاب کجی نمکزار

نام انگلیسی:  Kaji-Namakzar Wetland    

نام فارسی :  تالاب کجی نمکزار 

تالاب کجی در موقعیت جغرافیایی E595620 و N320612 در استان خراسان جنوبی قرار دارد. تالاب کجی و دریاچه نمک در شمال غربی روستای چاه دراز و در 75 کیلومتری شهرستان نهبندان و در حاشیه محور ارتباطی بیرجند به زاهدان قرار گرفته است. وسعت تالاب 22765 هکتار است. این تالاب یک پدیده منحصر بفرد در شرق کشور است. با توجه به آبگیری خوب تالاب در سال 1389، 14 گونه پرنده آبزی و کنار آبزی از قبیل مرغابی سرسبز و فلامینگو به این تالاب مهاجرت کرده اند. از پرندگان بومی منطقه میتوان به زاغ بور، هوبره و عقاب طلایی، از خزندگان میتوان به مار قیطانی، مار شتری، مار پلنگی و تیر مار و بزمجه بیابانی اشاره کرد.

حاشیه تالاب زیستگاه 14 گونه پستاندار از قبیل، خرگوش، روباه، کفتار، گرگ، پایکا، پامسواکی،زرده بر و تشی است. آب تالاب به واسطه املاح معدنی موجود در آن دارای خواص درمانی برای بیماریهایی نظیر آرتروز، رماتیسم و بیماریهای مفاصل است.

تالاب زیبای کجی نمکزار نهبندان با 22 هزار هکتار وسعت یکی از مناطق گردشگری خراسان جنوبی است که با وجود خشکسالی های پیاپی همچنان زنده است. تالاب کجی نمکزار، شوره زاری وسیع است که به دلیل پایین بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف محل تجمع زهاب منطقه است. این پدیده با توجه به شوری بیش از حد خاک آن به دریاچه نمکی تبدیل شده و مامن زندگی پرندگان و حیوانات زیادی است. هر چند در سال های اخیر به دلیل خشکسالی از میزان آب تالاب کاسته شده ولی به طور کلی در فصول پاییز و زمستان همواره آب دارد و محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی محسوب می شود.

این قابلیت باعث شده است هر سال تعداد زیادی از پرندگان مهاجر چون اردک سرسبز، کشیم گردن سیاه، حواصیل خاکستری، سلیم طوقی و غیره به این پناهگاه مهاجرت کنند زیرا در آن پوشش گیاهی مناسب برای تخم گذاری پرندگان وجود دارد.

گز و تاغ نیز از گیاهان این تالاب است و زاغ بور، هوبره، عقاب طلایی، پرستو، کبک و کلاغ سیاه نیز از پرندگان بومی و روباه، خرگوش، پامسواکی کوچک و موش خانگی هم از پستانداران موجود در تالاب کجی نمکزار شهرستان نهبندان محسوب می شود. این تالاب تنها آبگیری است که به روخانه و حتی آبراه ‌ها وصل نمی‌ شود و در تابستان خشک و در زمستان با جوشیدن آب آبگیری و پذیرای پرندگان و حیوانات مختلفی است.

طبق آمار بیش از پنج هزار پرنده مهاجر هر ساله به این منطقه مهاجرت میکنند. در این میان پرنده ای به نام زاغ بور که گونه‌ ای نادر در دنیا است را فقط در حاشیه کویرهای ایران در استان‌های سمنان، یزد و خراسان جنوبی می ‌توان یافت که البته بیشتر این نوع پرنده در خراسان جنوبی و آن هم در فقط در تالاب کجی نمکزار زندگی می‌ کنند و محل اصلی زندگی آنان در قیچ ‌زارها است. از آن جا که در فصول پاییز و زمستان این تالاب دارای آب است محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی محسوب می شود و با داشتن برآمدگی ها خشکی و پوشش گیاهی، محل مناسبی برای تخم گذاری پرندگان است.

حیات وحش

منطقه کجی نمکزار نهبندان پرندگان متنوعی را در خود جای داده است و هر ساله خصوصاً در فصل مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی، گونه های مختلفی از پرندگان در آن به چشم می خورند. از حیات وحش موجود در منطقه به موارد زیر می توان اشاره کرد:
پرندگان: عقاب طلایی، دال، پیغوی کوچک، جغد کوچک، بلدرچین معمولی،کبوتر، زاغ بور، زاغ نوک قرمز، زاغی، گنجشک درختی، دم جنبانک ابلق، چکاوک کاکلی، چکاوک پنجه کوتاه، پرستو، هدهد، سبزه قبا، کفتار، هوبره، کوکر شکم سیاه، دودک، سلیم طوقی و …. . خزندگان: مار پلنگی، مار جعفری، لاک پشت مهمیزدار بالغ، بزمچه بیابانی خاکستری و…. . پستانداران: گرگ، روباه، تشی، خرگوش، خارپشت و ….
 

پوشش گیاهی

از گیاهان غالب در منطقه در حال حاضر در مناطق دشتی قیچ، گز و تاغ می باشد که از پوشش نسبتاً خوبی برخوردار می باشد و در حاشیه تالاب بوته های گز، آتریپلکس، قلیا و نی به چشم می خورد. همچنین از دیگر گیاهان منطقه می توان به موارد ذیل اشاره کرد: درمنه، خارشتر، چرخه، کما، اشنان، هندوانه ابوجهل، سئودا و اسپند. نیزارها نیز سطح قابل توجهی از سطح منطقه را به خود اختصاص داده اند. بطور کلی چون منطقه در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و از طرفی خشکسالی های چند ساله اخیر بر منطقه حکمفرماست، پوشش گیاهی آن فقیر می¬باشد. همچنین چرای بی¬رویه و بهره¬برداری بدون در نظر گرفتن ظرفیت مراتع بیش از پیش باعث تخریب مراتع موجود گردیده است.