در نوشته های فارسی گاهی این دو کلمه مترادف آمده اند در حالی که چنین نیست بطور کلی بیابان به سرزمین خشک ،کم باران و کم آب و گیاه اطلاق می شود.
در تعریف بیابان از دیدگاه های مختلف میتوان تعاریف متفاوتی عنوان نمود که مهمترین آنها به شرح ذیل است :
از دیدگاه اقلیم شناسی، بیابان به سرزمینی گفته میشود که متوسط بارش سالانه آن از 50 میلیمتر کمتر بوده و در طول سال یا سالها باران نیاید وحتی اگر ببارد به زمین نرسد (باران جنی) و بارش چندین سال آن، ظرف چند روز و یا چند ساعت ببارد و میزان تبخیروتعرق مطلق سالانه، حدود 100 برابر بارش سالانه آن باشد. مانند بیابان لوت ایران، ربع الخالی عربستان، صحرای آفریقا و غیره که میتوان آنرا دو قسمت کرد یکی بیابانهای فوق العاده خشک با بارش سالیانه 20 تا 50 میلیمتر و دوم بیابانهای بیش ازحد خشک با کمتر از 20 میلیمتر بارش درسال می باشد. چنانچه بارش منطقه بین50 تا 100 میلیمتر باشد بعنوان منطقه نیمه بیابانی درنظرگرفته می شود .
از دیدگاه گیاهشناسی، بیابان به منطقه ای گفته میشود که به دلیل خشکی شرایط اقلیمی، از لحاظ پوشش گیاهی فقیر ومساحت های زیادی به کلی فاقد گیاه می باشد. از دید ژئومورفولوژی به مناطقی اطلاق می گردد که از نظر پوشش گیاهی فقیر و در آن فرسایش آبی و بادی شدید است
از دیدگاه اکولوژی و کارشناسان سازمان ملل متحد، بیابان به منطقه ای که در آن فعالیت و تولید بیولوژیک (حیاتی ) مانند فعالیتهای انسان ، حیوان و گیاه کم باشد اطلاق میگردد.که با توجه به سه موجود زنده گیاه ، حیوان و انسان میتوان تعاریف مختلفی عنوان نمود. از نظر گیاهی به سرزمینی بیابان گفته می شود که به کلی فاقد گیاه باشد و یا پوشش گیاهی آن به کمتر از 10 درصد برسدو اگر منطقه ای پوشش گیاهی آن در حال از بین رفتن باشد بیابان زایی اتفاق می افتد و اگر پوشش گیاهی به طور کلی از بین رفت تبدیل به بیابان می شود.
در رابطه با مفهوم صحرا نیز، باید عنوان نمود که صحرا اسم خاص یک منطقه است صحرا Sahara منطقه ای خشک در شمال آفریقاست بعلاوه عربها به بیابان ،هم صحرا می گویند و هم ربع ، مانند ربع الخالی عربستان، اما در ایران ما به بیابان صحرا نمی گوئیم کلمه صحرا درمفهوم فارسی به معنی بیابان نیست و مردم روستاها، صحرا را ناحیه خارج از ده مینامند مثلا میگویند فلانی امروز در صحراست یا در صحرا علف چینی دارند و یا در منطقه گیلان عنوان می کنند که دام را به صحرا (چراگاه) می برند در ایران صحرا می تواند در مناطق خوش آب و هوا باشد(مانند کشتزار در مناطق کوهستانی). در بعضی مناطق به نواحی کشتزار صحرا میگویند حتی در تعاریف جغرافیایی صحرا نشین و ده نشین داریم ولی بیابان نشین معنی ندارد
بهرحال با توجه به مطالب عنوان شده باید اذعان نمود که برای خشک ترین نواحی ایران کلمه صحرا مناسب نمی باشد و مفهوم بیابان مناسبتر است و بیابان واقعی نیز به جائی گفته میشود که بارش کمتر از 50 میلیمتر داشته و لذا از نظر پوشش گیاهی و آب بسیار فقیر می باشد .
نظرات بسته شده است.