سیاه خروس از خانواده Tetraonidae پرنده بزرگی از راسته ماکیان سانان است که با ظاهر سیاه رنگ خود اسرارآمیزتر از پرندگان دیگر این دسته به نظر می‌رسد.
سیاه خروس اروپایی
Western capercaillie
این پرنده با نام علمی Tetrao urogallus به با قرقره جنگلی و به طور خاص‌تر Capercallie غربی شناخته می‌شود و بزرگترین عضو خانواده Tetraonidae به شمار می‌رود که حدود 80 تا 115 سانتی‌متر طول و بین 4 تا 5/4 کیلوگرم وزن دارد و در شمال، غرب و جنوب اروپا و غرب تا مرکز آسیا زیست می‌کند و نام آن از capull coille Gaelic گرفته شده به معنای «اسب جنگل»، البته به زبان شکارچیان آلمانی به آنها Roses نیز گفته می‌شود. پرنده نر بالغ وزنی در حدود ¾ کیلوگرم دارد و با نمایش منحصر بفردی که از خود نشان می‌دهد مشهور است. روتنه از پرهای سیاه تا قهوه‌ای تیره همراه با پراکندگی نقاط سفید و سینه با پرهای سبز براق پوشیده شده است، پوشش پرهای شکم و زیر دم از سیاهی تا سفیدی تغییر می‌کند و همچنین پوست قرمز رنگی در بالای چشمهای آنها دیده می‌شود. پرنده ماده کوچکتر است و وزن آن به نصف پرنده نر می‌رسد و در حدود 54 تا 63 سانتی‌متر طول دارد و روتنه آن با پرهایی که خالهایی به رنگ سیاه، خاکستری و زرد نخودی دارد پوشیده شده است. هر دو جنس نر وماده یک نقطه سفید رنگ روی قوس بال دارند و پاهای آنها در فصل زمستان برای گرم ماندن از پر پوشیده می‌شود. زیستگاه آنها در جنگل‌های کاج با پوشش گیاهی متراکم است و در تابستان از برگها، غنچه‌ها، دانه‌ها و شکوفه‌ها تغذیه می‌کنند. درفصل بهار بعد از طلوع آفتاب، پرنده‌های نر مانند صحنه نمایشهای باستانی در محلی در فضای باز جنگل با یکدیگر رقابت می‌کنند ابتدا دایره‌وار می‌خرامند سر را بالا گرفته و سپس پرها را پوش داده و دم خود را به شکل بادبزن بزرگی باز می‌کنند و زیبایی خاص خود را به پرنده ماده نشان می‌دهند و صدایی شبیه د رآوردن چوب پنبه از سر شیشه دارند و در طول زمستان که برف زیادی سبزی زمین را می‌پوشاند می‌توانند روز و شب را روی درختان بگذرانند و از برگهای سوزنی شکل کاج تغذیه کنند. پرواز این پرنده با صدای بلند و ناگهانی توام است که به علت وزن زیاد و بالهای گرد و کوتاه، هنگام بلندشدن، حیوانات دیگر را می‌ترساند. پرواز قوی و صدای بال زدن آنها شبیه صدای سوت است. پرنده ماده کار مراقبت از جوجه‌ها را بر عهده دارد و البته سه چهارم جوجه‌ها در اولین زمستان به علت نداشتن تجربه در پیدا کردن غذا و ایمن نبودن از سرمای هوا از بین می‌روند. نوزاد در 3 تا 4 هفتگی آنها قادر است پروازهای کوتاهی داشته باشد و روی درختان در شب‌های گرم فصول تابستان بخوابد. تهدید جدی برای ادامه بقای آنها تخریب زیستگا‌ها (جنگل) و افزایش تعداد شکارچیان کوچکی مثل روباه قرمز به سبب کاهش شکارچیان بزرگی مثل گرگ، خرس قهوه‌ای و همچنین در بعضی نواحی می‌تواند عامل شکار بی‌رویه آنها باشد، لذا بدین منظور شکار آنها درخیلی از جاهای دنیا از جمله در اسکاتلند یا آلمان برای مدت بیش از 30 سال غیرمجاز می‌باشد.
Black billed caper caillie
نام علمی: Tetrao parvirostris
این پرنده رابطه بسیار نزدیکی به سیاه خروس ا روپایی دارد و در جنگل‌های صنوبر (کاج اروپایی) روسیه شرقی و نیز قسمتهایی از شمال مغولستان و چین به سر می‌برد. ظاهر این پرنده مشابه سیاه خروس اروپایی ولی کمی کوچکتر از آن است و دم کمی بلندتر و منقار کوچکتر و به طور قابل توجهی سیاه‌تر است و نقاط سفیدرنگی در بالای دم وبال دارد. ماده‌ها خاکستری‌ترند و قسمتهای زیرتنه پولک‌دار است و نقاط سفید رنگ بیشتری روی بالهایشان دیده می‌شود. در غرب دور (Far west) این دو نوع پرنده تداخل نژاد با هم داشته‌اند.
سیاه خروس بومی ایران
نام علمی: Caucasian Black Grouse
طول پرنده نر به 40 تا 48 سانتی‌متر و ماده به 37 تا 42 سانتی‌متر می‌رسد، تشخیص پرنده نر با ظاهر انحصاری که دارد از سایر گونه‌های دیگر (ماکیان) آسانتر است و رنگ آن کاملا سیاه است و روی پرها سایه روشنی از انعکاس رنگ سبز و آبی دارد، زیر بالها سفید و گرد با انحنا به سمت درون است و دم در انتها دو شاخه می‌شود، شاهپرهای کناری دم دراز و به طرز خاص و زیبایی به سمت پایین پیچ خورده است و همچنین دو لکه سفید روی شانه‌ها و یک لکه قرمز رنگ تاج مانند بالای هر چشم دیده می‌شود. پرنده ماده کوچکتر از پرنده نر و به رنگ قهوه‌ای خرمایی با راه‌های عرضی تیره زیاد است و زیر تنه خاکستری و لکه قرمز بسیار کوچک و غیرواضحی در بالای چشمان دارد. دم کوتاهتر از پرنده نر با انتهای مستطیل شکل است. نمایش زیبای این پرنده بعد از طلوع آفتاب در فصل بهار بسیار دیدنی است که با سر و صدا در هوا تا ارتفاع 5/1 متر می‌پرد و روی زمین پرهای دم را مانند تاجی بلند برای پرنده ماده به نمایش می‌گذارد، پرواز آن سریع، مستقیم و توام با بال زدنهای قوی می‌باشد، صدای این پرنده از گلو برمی‌آ‌‌ید و در نرها شبیه (چر چر Chr- chr) و د ر ماده‌ها بصورت صدای بلندی شبیه مرغ (غد غد) شنیده می‌شود، در حاشیه جنگلها و بوته‌زارها، علفزارها و مناطق کوهستانی مرتع به سر برده و در زمستان به جنگلها و نقاط کم ارتفاع کوچ می‌کند و بجز فصل بهار که نمایش آنها در فضای باز جنگل قابل رویت است دیدن آنها به سختی امکان‌پذیر خواهد بود از دانه‌ها، ریشه‌های درختان، شکوفه‌ها، تغذیه می‌کنند و پرنده ماده زیر بوته‌های کوتاه یا پای صخره‌ها آشیانه می‌سازد و بین 8 تا 10 تخم در آشیانه می‌گذارد و مراقبت و نگهداری از جوجه‌ها را بر عهده دارد.
زیستگاه:
این پرنده در کوه‌های قفقاز و شمال شرقی ترکیه روی شیب‌های باز یا بوته‌های کوتاه زیست می‌کند و در ایران از کمیاب‌ترین پرندگان به شمار می‌رود و منحصراً در منطقه حفاظت شده ارسباران (شمال آذربایجان) زندگی می‌کند. از عوامل تهدید انقراض آن می‌توان تخریب زیستگاه، حضور دام و انسان و سگ‌های گله را نام برد که در این زمینه باید اقدامات حفاظتی بیشتر خصوصاً درباره آشیانه و جوجه‌های آنها صورت بگیرد.
نظرات بسته شده است.