غار چاه دیو، دامغان

نام انگلیسی:  Chah Div Cave    نام فارسی :  غار چاه دیو

غار چاه دیو در فاصله ده کیلومتری از شهرستان دامغان و در شمال مزرعه فرح زاد روستای طاق واقع شده است. فاصله این غار از این مزرعه حدود یک کیلومتر و از روستای طاق دو کیلومتر می باشد. ویژگی منحصر به فرد این غار آن است که بر خلاف تمامی غارهای ایران در دل دشت و در درون چاهی به عمق هفت متر قرار گرفته است. بطوری که دهانه ورودی آن در درون چاه از نگاه رهگذران پنهان مانده است.
پیشینه تاریخی این غار به زمانی کهن می رسد بطوری که در سفرنامه اسکندر مقدونی از تونلی به نام «تا گِه آ» نام برده شده است که در شمال روستایی به همین نام (روستای طاق) قرار گرفته است. احتمال می رود که منظور از تونل «تا گه آ» غار چاه دیو کنونی باشد که در نزدیکی روستای (تا گه آ) یا طاق کنونی قرار گرفته است.
   وجه تسمیه این غار به دلیل اعتقاد مردم بومی منطقه به وجود دیوی به نام (زینَل یا زینَب) می باشد که این چاه و غار آن به وسیله وی کنده شده است. هرچند که در مورد چگونگی پیدایش این غار افسانه ها و عقاید مختلفی مطرح است ولی آنچه که به واقعیت امر نزدیکتر است این می باشد که این غار در دامن دشت و در مسیر رودخانه قرار گرفته است و جریان های سیل در طول زمان احتمالاً راهی به درون این غار باز کرده اند و چاه کنونی آن را به وجود آورده اند.
به زعم برخی از قدما و اهالی بومی محل، این غار در دل زمین قلعه های تاریخی دو روستای طاق و جزن را به یکدیگر ارتباط می داده است و محلی جهت فرار سربازان هنگام جنگ و درگیری بوده است.
این غار زیرزمینی در دامن دشت «دامنکوه» دامغان و در درون چاهی به عمق هفت مترو دهانه 4/3 متر قرار گرفته است. شکل این چاه شبیه خمره بوده و در انتها باریک می شود. بطوری که در انتهای این چاه خمره مانند، چاه باریک کوچکی به ارتفاع 2/2 متر و دهانه 15/1 متر وجود دارد که از چاه اولی جدا می باشد. ورودی این غار در انتهای این چاه و در بخش جنوبی آن قرار گرفته است و دارای دهانه ای به عرض 85/0در5/1 متر می باشد. در طی مسیر چاههای عمیقی وجود دارد که انتهای آنها مشخص نیست و صدای آب از برخی از آنها به گوش می رسد. دهانه برخی از آنها با قندیل های سست آهکی پوشیده شده است و بسیار خطرناک می باشند. این غار در مسیر رودخانه واقع شده است و در معرض سیلاب می باشد. متاسفانه امروزه به علت عدم حفاظت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این غار باشکوه زیرزمینی در معرض انهدام قرار گرفته است بطوری که حفاری های غیر مجاز در بالای غار و همچنین ورود شن و خاک فراوان به داخل غار باعث شده دو دهانه از سه دهانه غاربسته شود.