قلعه فلک الافلاک
برفراز یک تپه بزرگ سنگی در میان شهر خرمآباد، قلعه معروف و تاریخی «فلکالافلاک» قرار دارد. از زیر تپهای که قلعه روی آن ساخته شده، یک چشمه بزرگ و پرآب جاری است. پایههای قلعه روی تیغههای سنگی استوار شده است.
تاریخ بنا و نام سازنده اصلی آن مشخص نیست، ولی در گذشته به نام قلعه «شاپور خواست» مشهور بوده است. بیشتر تاریخنگاران اسلامی نیز این قلعه را به همین نام در آثار خود ذکر کردهاند. از اوایل قرن هشتم هـ.ق، پس از بنای شهر جدید خرمآباد، قلعه نیز به این نام خوانده شده است.
نام «فلکالفلاک»از زمان قاجاریه بر این قلعه گذاشته شد و با گذشت زمان، تغییراتی در وضع ظاهری آن ایجاد شد؛ ولی اصالت بنا و ساختمان طاق و برجهای آن هم چنان دور از دگرگونی باقی ماندهاند.
قلعه دارای هشت برج است. محیط کلی آن 60/228 متر و ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه 5/22 متر میباشد، در گذشته، تمام قلعه یک صحن داشت؛ اما در دورههای بعد، با ساختن چند اتاق در وسط قلعه، آن را به دو قسمت تقسیم کردند.
در ورودی قلعه در شمال آن 10/2 متر پهنا و 3 متر بلندی دارد. این در، به یک راهروی سرپوشیده منتهی میشود که در داخل آن در سمت شرقی آن یک اتاق وجود دارد. این راهرو با شیب کم، پس از یک پیچ، به سمت شرق با اولین صحن مرتبط میشود.
عمق این چاه تا انتهای تپه و تا انتهای و تا چشمه زیر تپه میرسد. در گذشته، آب مورد نیاز ساکنان قلعه از این چاه تأمین میشده است. دهانه چاه، چهارگوش و هر ضلع آن 75/2 متر و دیواره آن تا اندازهای که اکنون پیدا است(تا عمق هفت متری) با آجر ساخته شده است. در این عمق، دهانه چاه را مسدود کرده و طوری دیواره آن را ساختهاند که بتوانند روی آن را ساختهانند که بتوانند روی آن را در هر چند متر بپوشانند.
درباره این چاه افسانههای بسیاری ساخته و پرداخته شده است.
در جنوب قلعه، راهرویی وجود دارد که به صحن قلعه راه دارد. طول این راهرو 22 متر است و در سمت چپ آن، آبریزگاه قلعه ساخته شده است. در سمت دیگر قلعه ساخته شده است. در سمت دیگر قلعه، راهی وجود دارد که به پشت بام قلعه میرود. صحن دوم قلعه، مستطیل شکل و مساحت آن متر مربع است. طول این صحن به صورت شرقی-غربی است و 16 اتاق و 11 کفش کن در بین اتاقها قرار دارد. کف اتاقها، یک متر و نیم بلندتر ازکف حیاط است و ورودی آنها، دارای چهار پله است.
در قسمت جنوبی آن سه اتاق به طول و عرض متر و سه کفشکن به ابعاد ساخته شده است.اتاقهای وسطی و غربی درازترند و به دو برج جنوبی منتهی میشوند. در شمال قلعه، چهار اتاق و چهار کفشکن وجود دارد که بزرگترین آنها، اتاقی است که سه ستون دارد. اتاقهای دیگر دو ستون دارند. هر ستون، قطری به اندازه متر دارد، و در اتاق دو پنجره شمالی و دو در جنوبی ساخته شده است.
سمت شرقی آن دارای پنج اتاق و دو کفشکن است که یکی از اتاقها به داخل برج راه دارد و در دیوار برج، چند مزقل ساخته شده است. طاق برجها، مقرنسی است که با طاقهای زنجیرهای به هم متصلاند و با آجرهای قرمز و بزرگ ساخته شدهاند. بلندترین دیوارهای خارجی قلعه در این سمت واقع شدهاند. در سمت غربی قلعه، برجی تازهساز است با چهار اتاق و دو راهرو، که درازا و پهنای هر یک از اتاقهای آن متر است.
در شمال شرقی آن نیز، راهرویی است که به اتاقی تاریک که گویا سزندان بوده است، منتهی میشود. این راهرو، هم چنین به پلههای که برای رسیدن به پشتبام ساخته شدهاند، راه دارد. یکی از برجهای شمالی قلعه در سال 1328 هجری شمسی فرو ریخت و ارتش آن را دوباره بازسازی کرد.
کنگرههای قلعه، گویا به فرمان رضاشاه ساخته شدهاند. در اطراف تپه نیز آثار سنگ قلوهای دیده
میشود و برجهای جنوبی بر بنای سنگ قلوهای نهاده شدهاند. قلعه فلکالافلاک در دوره پهلوی محل نگهداری زندانیان سیاسی بود و بیشتر زندانیان سیاسی قدیمی بخشی از عمر خود را در این قلعه گذراندهاند. این قلعه، یکی از بناهای تاریخی است که با گذشت زمان هنوز استوار و پابرجا مانده و اثری مهم و محکم با جاذبههای جهانگردی فراوان است. بخشی از این قلعه به موزه تبدیل شده است.