ویژگیهای معماری مسجد
این مسجد تاریخی بر اساس الگوی مساجد چهار ایوانی بنا گردیده و مساحتی قریب به 800 متر مربع دارد. مسجد در ارتفاع 5/1 متری از سطح معبر قرار دارد و در بخش جنوب و غرب آن دوساباط که نقش پشتبند بنا را بر عهده دارند تعبیه شده است.
این بنا شامل فضاهایی همچون صحن ، شبستان و رواق است. سرداب یا زیرزمین مسجد وتک مناره خشتی از ویژگیهای این بنای تاریخی محسوب می شوند. ورودی اصلی مسجد در ضلع غربی قرار دارد و پس از عبور از جلو خان می توان از طریق راهروی عریض به صحن مسجد راه یافت . شبستان اصلی مسجد با سقفی بلند و گنبدی شکل در ضلع جنوبی جای گرفته که با پلانی مستطیل شکل با طاق و چشمه پوشش یافته است. به جبهۀ جنوبی با ارتفاع بیشتر نسبت به بقیۀ جبهه ها تاکید بیشتری صورت می گرفته است. در جبهۀ شرقی و غربی مسجد که به صورت دو اشکوبه «سقف، هر طبقه از بنا » بنا شده است فضایی مخصوص (موسوم به غرفه) برای بانوان تعبیه گردیده و دو جبهه به وسیلۀ راهروی به یکدیگر راه داشته اند. فضاهای این دو جبهه نیز با طاق و تویزه پوشیده شده اند.
کاربندی سقف دالان ورودی و شمسۀ نیم گنبد ضلع جنوبی از جمله تزیینات به کار رفته در بناست .تزیینات سردر مسجد با آجرکاری به شیوۀ راسته و خفته از الحاقات بعدی بناست.
ستونهای پهن و مستحکم مسجدکه قرنها مسجد را سر پا نگهداشته نیز از جمله ویژگیهای خاصّ این مسجد است.
سرداب « زیرزمین » مسجد در کنار در ورودی اصلی و در سطح زیرین صحن به فرم شش ضلعی بنا شده و برای تأمین نور آن روزنه ای در سقف آن تعبیه شده است. سبک معماری زیر زمین مسجد ، شبیه معماری شبستان مسجد است و در زمستان و تابستان، هوایی مطبوع دارد. مسجد جامع بافران ،تک مناره ای مدوّر وخشتی دارد که از عناصر ارزشمند این بنا و از بناهای کم نظیر تاریخی است و به استناد کتاب «فهرست آثار تاریخی ایران » در دوران سلجوقی بنا شده است. ابعاد خشتهای مناره 6×30×30 و ارتفاع مناره حدود 21 متر و ورودی آن در کنار در اصلی مسجد و مقابل در ورودی سرداب و زیرزمین قرار دارد و به وسیلۀ 58 پلۀ مارپیچی تعبیه شده در درون مناره می توان به اوج مناره رفت.
منارۀ خشتی در دوره های بعد با آجر پوشانده شده و در دوران معاصر پایین آن را آجر نما کرده اند. در قدیم از منارۀ مسجد در سحرهای ماه مبارک رمضان برای سحر خوانی و اعلام وقت سحر استفاده می شده است.
از دیگر تغییراتی که در مسجدکهن ایجاد شده قطع ارتباط غرفه های داخل شبستان مسجد است که در سال 1347 انجام گرفته و با برداشته شدن راه ارتباطی دو غرفه، ارتباط بخش غربی ( غرفۀ مورد استفاده مردان ) با بخش شرقی ( غرفۀ مورد استفاده بانوان) گسسته شد. در سالهای اخیر نمای بیرونی مسجد ،کاه گلی و پشت بام آن با ایزوگام ، پوشیده شده است. در ورودی سمت غربی ( ورودی مردان ) در سال 1347 شمسی تغییریافت. در ورودی بانوان در ضلع شرقی مسجد قرار دارد. در مسجد جامع منبری گچی وجود داشت که در کنار آن نوشته شده بود :
|
جز علی مظهر العجایب نیست . |
همه جا حاضر است و غایب نیست |
کَتَبَه لطف الله نایینی.
این منبر نیز در سال 1347 تخریب شده است.
فاصلۀ مسجد جامع بافران تا مسجد جامع نایین یک فرسخ است و از این رو با توجّه به احکام خاص نماز جمعه ( لزوم رعایت حداقل یک فرسخ بین دو نماز جمعه) برگزاری نماز جمعه درآن رواست و در برخی دورانهای گذشته ، نماز جمعه در آن برگزار شده است. معروف است که تونلی این دو مسجد جامع معتبر در نایین و بافران را به هم وصل نموده که امروزه این مسیر، مسدود شده و اثری از آن باقی نیست. این اثر تاریخی در تاریخ 25/3/1381 به شماره 5887 به عنوان اثر ملّی به ثبت ادارۀکل میراث فرهنگی رسیده است.
نظرات بسته شده است.