مشخصات فنی کوله پشتی

1- حجم : معمولا کوله پشتی ها را در درجه اول براساس حجم آنها که بر حسب لیتر بیان میشود طبقه بندی می کنند. کوله پشتی هایی از بیست تا صد لیتر ممکن است در بازار یافت شوند. حجم برخی از کوله پشتی ها به خاطر نوع طراحی آنها تا حد معینی قابل افزایش است. مثلا می توان در بازار کوله پشتی هایی با حجم 35 به علاوه 10 یا 65 به علاوه 15 لیتر پیدا کرد. بدیهی است حجم کوله پشتی کوه نورد باید متناسب با مدت برنامه انتخاب شود. ممکن است برای اجرای برنامه ای یک روزه کوله پشتی به حجم 30 لیتر به خوبی پاسخ گوی نیاز کوه نورد باشد، در صورتی که برای اجرای برنامه ای چهار روزه باید از کوله پشتی با حجم بیشتر استفاده کرد.
2- وزن : وزن کوله پشتی به تنهایی (زمانی که هیچ باری در داخل آن نیست) از اهمیت بالایی برخوردار است. طراحان کوله پشتی سعی می کنند به نسبت مطلوبی بین حجم و وزن دست یابند. بدیهی است هر چه حجم کوله پشتی بیشتر باشد وزن آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. ولی دو عامل مهم دیگر نیز در وزن کوله پشتی اثر گذارند. این دو عامل عبارتند از: نوع طراحی کوله پشتی و جنس موادی که اجزای کوله پشتی از آن ساخته می شوند. اکنون در بازار کوله پشتی هایی با وزن کمتر از نیم کیلوگرم تا حدود 5/2 کیلوگرم می توان یافت.
3- نوع : نوع کوله پشتی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اکنون در بازار عمدتاً دو نوع کوله پشتی می توان یافت. یک نوع کوله پشتی هایی هستند که جنبه عمومی دارند و برای استفاده در برنامه های عمومی کوه نوردی طراحی شده اند و نوع دیگر کوله پشتی هایی که برای استفاده در برنامه های خاص مثل سنگ نوردی، یخ نوردی یا اسکی طراحی شده اند. کوله پشتی های نوع دوم معمولا دارای جیب های بغل نبوده در عوض دارای محفظه هایی خاص برای حمل کرامپون یا اسکی هستند. توجه ما در اینجا بیشتر معطوف به کوله پشتی های عمومی کوه نوردی است.
4- طرح : نکته مهم دیگر در کوله پشتی، چگونگی طراحی و ساختار آن است. گرچه می توان در بازار کوله پشتی هایی با حجم کم یافت که در آنها از هیچ میله یا تسمه فلزی یا پلاستیکی سفت استفاده نشده اما قاعدتا کوله پشتی های کوه نوردی قابل قبول با حجم متوسط تا زیاد برای اینکه سر پا بمانند و ساختار و شکل خود را حفظ کنند دارای یک قسمت استوار یا سفت هستند که معمولا از فلز یا پلاستیک خشک ساخته شده است. این قسمت که استخوان بندی کوله پشتی را تشکیل می دهد مقدار قابل توجهی از وزن کوله پشتی را به خود اختصاص می دهد. به همین علت اگر این قسمت فلزی باشد برای کاهش وزن، از آلومینیوم یا آلیاژهای سبک تر استفاده می کنند. گرچه در گذشته کوله پشتی هایی به اصطلاح زین دار در میان کوه نوردان طرفدارانی داشت که در آنها استخوان بندی فلزی کوله پشتی کاملا در معرض دید بود، ولی در کوله پشتی هایی که اکنون معمول است، این استخوان بندی معمولا در نگاه اول به چشم نمی آید و میله ها یا تسمه های فلزی یا پلاستیکی به کار رفته در محفظه های مخصوص خود در کوله پشتی جای می گیرند. گرچه در بسیاری از کوله های موجود در بازار این قسمت سخت، ثابت است و ثابل تنظیم نمی باشد ولی در بازار کوله هایی هم یافت می شوند که در آنها این قسمت قابل تنظیم است تا بتوان اندازه آن را کاملا با بدن کوه نورد هماهنگ کرد. طراحی کوله پشتی هرگونه که باشد هر کوله پشتی قاعدتا دارای سه جزء اصلی است که عبارتند از: استخوان بندی سخت، محفظه اصلی حمل بار و تسمه های شانه.
به علاوه در حال حاضر کوله پشتی ها عموما طوری طراحی می شوند که دارای اجزای فرعی نیز باشند:
الف – تسمه کمری کوله که نقش آن توزیع بهینه بار بر روی قسمت بالایی سرین کوه نورد است.
ب – تسمه سینه که وقتی کوه نورد کوله را بر دوش دارد، از جلو و بر روی استخوان جناغی او بسته می شود و کنترل کوله را بر روی بدن آسان میکند.
ج – تسمه های تثبیت کننده که رابط بین تسمه های شانه و محفظه اصلی کوله پشتی هستند. این تسمه ها هر چه شل تر شوند، هوا در قسمت پشت بهتر جریان می یابد یعنی با تهویه بهتری در قسمت پشت رو به رو خواهیم بود ولی در عوض کنترل کوه نورد بر کوله کمتر می شود. برعکس هر چه این تسمه ها سخت تر شوند تهویه در قسمت پشت کمتر می شود ولی در عوض کنترل کوه نورد بر کوله خویش افزایش می یابد.
د – تسمه های کاهش دهنده اندازه کوله پشتی که معمولا در دو قسمت جانبی کوله قرار دارند و کار آنها این است که وقتی بار کمتری می خواهیم در کوله قرار دهیم به کمک آنها قدری کوله را فشرده می کنیم تا حجم کوله متناسب با بار شود.
ه – قسمت پایینی محفظه اصلی کوله که معمولا از قسمت بالایی جدا میشود از این قسمت می توانیم برای حمل کیسه خواب و یا بارهای سبک دیگری که می خواهیم سریعا به آن دسترسی داشته باشیم استفاده کنیم. بهتر است صفحه جدا کننده قسمت پایینی از قسمت بالایی کوله متحرک باشد تا اگر کسی خواست بتواند از این صفحه صرفنظر کرده کل حجم کوله را یکسان در اختیار داشته باشد.
و – سوراخ و گیره مخصوص برای عبور لوله آب که سر دیگر آن به محفظه آبی که در داخل کوله قرار دارد متصل است. اخیرا برخی از کوه نوردان ترجیح می دهند که به هنگام حرکت بدون این که نیازی به بیرون آوردن قمقمه از کوله پشتی باشند با مکیدن سر لوله ای که به محفظه آب متصل است، آب بنوشند.
ز – حلقه های مخصوص حمل کلنگ یا باتاوم کوه پیمایی که نقش آنها کمک به حمل آسان و ایمن این وسیله هاست.
ح – روکش ضد آب کوله که به هنگام عدم استفاده در محفظه خاص خویش جای می گیرد و در هنگام استفاده کوله را از رطوبت یا کثیف شدن محافظت می کند.
ط – قسمت سری لوله که در کوله هایی که حجم آنها افزایش می یابد متحرک است و به همین علت به جای این که به بدنه اصلی کوله دوخته شود با تسمه هایی به آن وصل می گردد که قابل تنظیم اند
ی – و بالاخره جیب های کوله که معمولا بر روی قسمت سری کوله و گاه در دو جانب و یا نمای رو به رویی کوله تعبیه می شوند.
5- جنس : اجزای کوله پشتی بهتر است از موادی ساخته شوند که خواسته همیشگی کوه نوردان در مورد آنها صادق باشد: سبک، کم حجم، موثر. در اینجا موثر بودن یعنی محکم، مقاوم، قابل انعطاف و با دوام بودن، معمولا قسمت کف محفظه اصلی حمل بار برای دوام بیشتر از جنسی محکم تر و یا به صورت دو لایه ساخته می شود.
می گویند : داشتن اسب خوب یک چیز است و خوب سوارکاری کردن چیز دیگری است. با توجه به این نکته دو پرسش مطرح می شود:
1- با استفاده از اجزای فوق چگونه باید کوله را بر روی پشت و شانه ها تنظیم کرد تا بهترین توزیع بار به دست آمده حمل بار آسان تر انجام گیرد؟
2- روش صحیح قرار دادن اشیای سبک و سنگین در کوله پشتی کدام است تا از آن طریق حفظ تعادل کوله پشتی آسان تر شود و حمل بار رضایت بخش تر باشد؟
برای پاسخ به هر دو پرسش فوق به شکل شماره یک نگاه کنید.
در این شکل بارهای سنگین با علامت Kg ، بارهای نیمه سنگین با علامت g و بارهای سبک با علامت پر نشان داده شده اند.
و اما برای تنظیم درست کوله پشتی ضمن نگاه به این شکل به نکات زیر توجه کنید:
1- در مرحله اول تسمه کمری کوله را در جای درست خویش قرار دهید؛ و دقت نمایید تا با تسمه های شانه درگیر نباشد. همیشه مقدار قابل قبولی بار در داخل کوله قرار دهید. تسمه های تثبیت کننده A را شل کنید و کوله پشتی را بر دوش بگیریم. آن گاه تسمه کمری کوله را بر روی استخوان های سرین B قرار دهید. به موقعیت استخوان ها و تسمه کمری در شکل یک دقت کنید. تسمه کمری را تا حدی سفت کنید که باعث فشار به معده نگردد و آنگاه آن را ببندید. اگر کوله در جای درست خویش قرار گرفته باشد، بالا آوردن پایتان نباید باعث حرکت لوله بر روی پشت به سمت بالا گردد.
2- در مرحله دوم تسمه های شانه را قدری سفت کنید. توجه کنید که نکته مهم آن است که این تسمه ها نباید خیلی سفت شوند؛ زیرا تسمه کمری است که باید بیشترین بخش بار را هنگام حمل بر عهده داشته باشد. برای این که حمل بار به بهترین شکل انجام گیرد، باید نقطه های اتصال تسمه های شانه به محفظه اصلی کوله یعنی نقاط C درست بین استخوان های کتف با علامت D در شکل شماره یک مشخص شده اند، قرار گیرند. در آن صورت همان طور که در شکل دیده می شود تسمه های شانه درست بر انحنای این استخوان ها منطبق شده بر روی آنها می نشینند.
3- اگر نتوانستید چنین آرایشی به تسمه های شانه بدهید باید با استفاده از یک سیستم تنظیم چند مرحله ای که تسمه های شانه را به محفظه اصلی کوله پشتی وصل می کند، نقطه اتصال C را بالا یا پایین برده آن را در جای صحیح خویش قرار دهید. بسیاری از کوله پشتی های جدید دارای چنین سیستم تنظیمی هستند، گرچه برخی چنین سیستمی ندارند. اگر کوله پشتی چنین سیستم تنظیمی نداشته باشد، نقاط اتصال تسمه های شانه به قسمت اصلی کوله ثابت است و قابل تنظیم نیست. به هر حال داشتن چنین سیستمی یک امتیاز برای کوله محسوب میشود و به تنظیم صحیح کوله پشتی بر روی بدن کمک می کند. چنین سیستمی در شکل یک با علامت E مشخص شده و به نحو بهتری در شکل شماره دو نشان داده شده است.
4- می توان به هنگام پیمایش مسیرهای دشوار، با سفت کردن تسمه های تثبیت کننده A ، کوله پشتی را به پشت خویش نزدیکتر کرده موقعیت آن را بر روی پشت تثبیت نموده تا باعث کنترل بهتر گردد. پس از پشت سر گذاشتن مسیرهای دشوارتر می توان تسمه های A را شل تر کرد تا تهویه بهتری در قسمت پشت حاصل شود.

5- و بالاخره با بستن تسمه های سینه F می توان به قرارگیری تسمه های شانه در وضعیت مناسب یاری رساند.
کوله پشتی مخصوص خانم ها : با توجه به تفاوت هایی که در استخوان بندی و به طور کلی فیزیک خانم ها نسبت به آقایان وجود دارد، این پرسش پیش می آید که آیا کوله پشتی هایی مخصوص بانوان طراحی و ساخته شده است؟ پاسخ مثبت است. به طور کلی می توان گفت که استخوان بندی بدن آقایان نسبت به خانم ها تا حد معینی درشت تر است. تا آنجا که به کوله پشتی مربوط می شود، در درجه اول می توان گفت که طول و عرض پشت خانم ها نسبت به آقایان قدری کمتر است. با توجه به این نکته اکنون برخی از سازندگان، کوله پشتی هایی طراحی کرده اند که نسبت به کوله های معمولی یا استاندارد تز ساختار باریک تری برخوردارند. این ساختار باریک تر گاهی با علامت SL که از دو حرف اول کلمه انگلیسی SLIM به معنای باریک تشکیل شده، نشان داده میشود. این کوله ها به طور کلی مناسب برای افرادی است که مستقل از جنس، از استخوان بندی ظریف تری برخوردارند. بنابراین حتی آقایانی که استخوان بندی کوچک تری دارند نیز می توانند از این نوع کوله ها استفاده کنند.
به شکل شماره سه نگاه کنید. در این شکل ابعاد یک کوله پشتی SL با ابعاد یک کوله پشتی استاندارد مقایسه شده است. در این شکل طول پشت با عدد یک نشان داده شده که در کوله های SL کوچکتر است. نکته دیگر در مورد بدن خانم ها این است که به طور کلی شکل کمر و ناحیه لگن در خانم ها نسبت به آقایان قدری متفاوت است. بنابراین برای اینکه تسمه کمری کوله کاملا بر این شکل متفاوت ناحیه کمر انطباق یابد، باید در هنگام بسته شدن تا حدی شکل مخروطی پیدا کند.
این موضوع در شکل شماره 3 با عدد دو نشان داده شده است. برای دستیابی به این شکل مخروطی، تسمه کمری را به نوع خاصی زاویه دار می سازند که در شکل شماره سه با عدد 3 مشخص شده و به علاوه انحنای خاصی را در تسمه کمری به وجود می آورند که در همین شکل با عدد 4 نشان داده شده است.
نکته بعد در مورد تسمه های شانه است. در کوله های SL نسبت به نوع استاندارد هم عرض تسمه های شانه کمتر و هم طول این تسمه ها کوتاه تر است. این موضوع در شکل شماره سه با عدد 5 نشان داده شده است. به علاوه لبه های این تسمه ها باید نرم تر ساخته شوند، سگک های اتصالات تسمه ها باید کوچک تر و ظریف تر باشند و در نتیجه قسمت انتهایی این تسمه ها که وارد سگک می شوند باید باریک تر گردند. این موضوع در شکل شماره سه با عدد 6 نشان داده شده است. اگر چنین نکاتی در طراحی تسمه شانه رعایت شوند در آن صورت اصطکاک آزار دهنده تسمه های شانه در ناحیه زیر بازو از بین خواهد رفت و در ناحیه سینه نیز نقاط تحت فشار ناراحت کننده به وجود نخواهد آمد و نهایتا نظر به این که عرض پشت خانم ها نسبت به آقایان نیز تا حدی کمتر است، فاصله بین تسمه های شانه در کوله های SL نسبت به کوله های معمولی باید قدری کمتر باشد تا از لغزش و سر خوردن این تسمه ها بر روی شانه جلوگیری شود. این موضوع در شکل شماره 3 با عدد 7 نشان داده شده است.
تمهیداتی برای بهبود تهویه در ناحیه پشت: شاید شما هم دیده باشید کسانی را که پس از مدتی کوله پشتی، پشت آنها خیس عرق می شود و حتی در هنگام استراحت کوله را از پشت بر نمی دارند زیرا بیم آن دارند که پشت آنها در معرض باد قرار گرفته دچار سرما خوردگی شوند. علت این خیس شدن پشت کوه نورد تا حدی آن است که در طراحی کوله، تمهیداتی برای تهویه ناحیه پشت در نظر گرفته نشده است.
اکنون در بازار می توان کوله پشتی هایی یافت که در طراحی و ساخت آنها به این موضوع توجه شده است. در نتیجه تعرق در ناحیه پشت به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته و دمای پشت کوه نورد نیز به مقدار قابل ملاحظه ای پایین می آید.
به شکل شماره چهار نگاه کنید. در ساخت قسمت پشت کوله ضمن رعایت نکاتی که به عبور هوا کمک می کنند، از اسفنج خاصی هم استفاده شده که به علت تخلخل ویژه ای که در ساخت آن به وجود آمده، هوا به راحتی از آن عبور می کند و در نتیجه تهویه بهتری در ناحیه پشت کوه نورد به وجود می آید.
نکاتی در مورد مراقبت از کوله :
1- پس از هر بار استفاده کوله را کاملا خالی کرده قسمت های کثیف شده را با آب و صابون ملایمی به کمک برس تمیز کنید.
2- برای تمیز کردن یا خشک کردن کوله، آن را در ماشین لباس شویی یا در قسمت خشک کن آن قرار ندهید.
3- برای صاف کردن قسمت های چروک شده کوله هرگز از اتو استفاده نکنید.
4- زیپ های کوله را همیشه تمیز نگه دارید.
5- اگر برای مدت طولانی نمی خواهید از کوله استفاده کنید، آن را بسته در محیطی خشک و دارای تهویه مطلوب قرار دهید.