منطقه حفاظت شده آق داغ، اردبیل

نام انگلیسی :  Agh Dagh protected area     نام فارسی :  منطقه حفاظت شده آق داغ

موقعیت جغرافیایی منطقه

این منطقه در جنوب شرقی شهرستان خلخال (در جنوب استان)واقع شده است . و از طریق جاده ارتباطی ، حدود 34 کیلومتر از شهر خلخال و 5 کیلومتر از جاده خلخال – هشتجین فاصله دارد . در مختصات جغرافیایی N3735  تا N3704 عرض شمالی و E4820 تا E4835 طول شرقی قرار دارد و وسـعت آن حدود 64 هزار هکتار از کوهستان آق داغ را در بر می گیرد . دامنه ارتفاع منطقه از600 متر در ساحل رودخانه قزل اوزن و 3322 متر در قله کوهستان آق داغ ، متغیراست و از این رواین منطقه از سه نوع آب و هوای گرم معتدل و سرد برخوردار می باشد . قسمت جنوبی منطقه به علت گودی و محصور بودن در میان کوهها (بارش اوروگرافیک در قسمت گیلان و ایجاد باد فون در قسمت اردبیل) ، دارای هوای بسیار گرم بوده و رستنی های گیاهی آن از نوع گرمسیری می باشد . با افزایش ارتفاع به سمت شمال ، هوا ییلاقی و سردسیر می شود و در قله آق داغ به عنوان بلندترین نقطه منطقه ، هوا حالت سردسیری بخود گرفته و دارای زمستان های بسیار سرد و برف دائمی می باشد.

تاریخچه حفاظت منطقه

 این محدوده در سال 1378 با عنوان منطقه شکار ممنوع آق داغ به تصویب رسید و در سال 1379 محدوده ای با مساحت 4322 هکتار در جنوب منطقه شکار ممنوع مذکور با عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

اکوسیستم کوهستانی آق داغ

 از سه نوع اقلیم هیرکانی، ایرانی و تورانی و مدیترانه ای تشکیل شده است .(وسعت این منطقه در حدود 65000 هکتار می باشد که منطقه شکار ممنوع بوده و دو منطقه آق داغ به وسعت 6500 هکتار و در بند قزل اوزن 9000 هکتار به دلیل وضعیت طبیعی و زیستی و دارا بودن غارهای طبیعی و پناهگاه حیات وحش زیستگاه و مامن مناسب برای انواع گونه های جانوری به صورت منطقه حفاظت شده و امن اعلام گردیده است.

 پوشش گیاهی منطقه

به طور کلی عوامل آب و هوایی ، توپوگرافی و خاک در تشکیل گونه های گیاهی متراکم و متنوع نقش اساسی دارند . به طور کلی در گستره این منطقه سه تیپ مراتع ییلاقی ، مراتع قشلاقی و جنگلی را می توان یافت . در منطقه آق داغ گونه های گیاهی به شرح ذیل دیده می شوند : گونه های درختی و درختچه ای : شیرخشت ، قره آغاج ، قره میخ ، قره تیکان ، چالی ، چاکلانقوش ، آلوچه ، ارس ، عناب ، ازگیل ، چبتنه ، بید ، دوشان آلماسی ، گز ، قیچ ، گلابی ، ککم ، مو ، خیار ، سنجد ، شیلان ، آلی ، زرشک ، سیاه کوتی ، یمیشان ، سیاه تلو ، سیاه ولیک ، بلوط ، داغداغان ، آردوج ، زبان گنجشک . گونه های مرتعی : چجم ، شبدر ، خشخاش ، علف پشمکی ، یملک ، سیرکوهی ، شیرسگ ، گاو زبان ، زرد پیاز ، انواع یونجه ، فستوک گوسفندی ، آویشن ، انواع گون ، درمنه ، کلاه میرحسین ، چوبک ، گزنه ، چاودار ، سبزواش ، جو ، علف گندمی ، پنجک ، دانه قناری ، پونه ، تره تیزک ، کاکوتی ، خاکشیر ، اسپرس ، تشکر ، میخک ، بومادران ، بابونه ، جارو ، بولاق اوتی ، شاطرا ، اسپند ، دم روباهی ، یولاف –

حیات وحش منطقه

منطقه شکار ممنوع آق داغ بدلیل فاصله زیاد از کانون شهری و کوهستانی بودن آن تراکم آبادی کم بوده واین خود دلیل کاهش فعالیت انسانی و منطقه امن برای وحوش گردیده است.این منطقه دارای اکوسیستمی کوهستانی با وسعت زیاد و آب و هوای متنوع و وجود عوارض طبیعی زیاد باعث تنوع جانوری و زیستی مناسبی می باشد .

گونه های مهم حیات وحش این منطقه عبارتند از :

پلنگ ، کل و بز ، پازن ، انواع سمور (جنگلی ، سنگی ، آبی) ، تشی ، رودک ، سیاه گوش ، جوجه تیغی ، گرگ ، روباه معمولی ، راسو ، گراز شغال ، گربه جنگلی ، خرگوش

از مهمترین گونه های پرندگان بومی منطقه نیز می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

عقاب طلایی ، عقاب جنگلی ، طرلان ، پیغو ، قرقی ، کرکس ، دال سیاه ، بحری ، لیل ، دلیجه ، دلیجه کوچک ، جغد جنگلی و کوچک ، سبزقبا ، زنبورخوار ، دارکوب ، هدهد ، انواع چلچله ، انواع چکاوک ، پرستو ، بلدرچین ، کبک معمولی ، کبک چیل ، کبک دری ، سنقر گندم زار و انواع زاغ .

 از خزندگان شاخص منطقه می توان به:

 مارها (زنگی ، آتشی ، افعی ، گرزه مار ، یله مار ، مار پلنگی) ، سوسمارها و مارمولک ها و لاک پشت ها و بویژه لاک پشت مهمیزدار اشاره نمود