منطقه حفاظت شده لشگردر ، ملایر

نام انگلیسی :  Lashgardar protected area     نام فارسی :  منطقه حفاظت شده لشگردر

منطقه حفاظت شده لشگر در در استان همدان بین E4858 طول جغرافیایی و N3412 عرض جغرافیایی واقع شده است. مساحت آن 16071 هکتار می باشد.

پوشش گیاهی: گون, کنگر,‌آویشن‌ ,‌ فرفیون ,‌بادام وحشی,‌نسترن وحشی,‌ جو,‌ گندم ,‌گردو و سیب.

پستانداران: قوچ و میش,‌گراز,‌ روباه و گرگ.

منطقه حفاظت شده لشگردر با وسعتی در حدود 16000 هکتار در شرق و جنوب شرقی ملایر قرار دارد این منطقه به سبب ویژگیهای طبیعی دارای تنوع گیاهی و جانوری مناسبی بوده و از اکوسیستمهای پویا و کمتر دست خورده استان همدان محسوب می شود بلندترین ارتفاع منطقه 2758 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . این منطقه به جهت برخوردار بودن از شرایط لازم ابتدا در بهمن ماه سال 1363 به عنوان منطقه شکار ممنوع و سپس به جهت بهبود شرایط اکو لوژیکی و خصوصا زیستی در اسفندماه سال 1369 با جهد کوشش مجموعه پرسنل اداره کل حفاظت محیط زیست همدان با تصویب شورایعالی حفاظت محیط زیست عنوان « منطقه حفاظت شده را از آن خود کرد . این منطقه به لحاظ موقعیت طبیعی و توپوگرافی دارای سه وضعیت کوهستانی . تپه ماهوری و نسبتا دشتی می باشد .

مناطق کوهستانی زیستگاه کل و بز و مناطق تپه ماهوری زیستگاه گونه حمایت شده قوچ و میش ارمنی می باشد و مناطق دشتی نیز به سبب تغییر نوع کاربری زمین از جانب روستائیان به صورت کشت باغات انگور درآمده است . (گونه های جانوری ) منطقه حفاظت شده لشگردر به سبب سیمای کوهستانی عدم دسترسی سهل و آسان به تپه ماهورهای قابل توجه و پوشش گیاهی نسبتا مناسب از دیرباز وحوش قابل ملاحظه ای بوده است گرچه جمعیت آنان در سالیان اخیر سیر نزولی شدید را طی کرده است اما پس از اعلام به عنوان حفاظت شده و حفظ و حراست آن احیاء جمعیت وحوش روند مطلوبی را طی نموده است . از پستانداران منطقه می توان پازن . گوسفند وحشی . گرگ . شغال . روباه . تشی . خرگوش . گورکن . کفتار و رودک و از پرندگان کبک . تیهو . باقرقره . عقاب طلایی . فاخته . دلیجه . کمر کلی .پری شاهرخ. چکچک . و از خزندگان انواع مار را می توان نام برد .

تار یخ تأسیس منطقه از ابتدا تاکنون:  شناسنامه ارتقاء سطح به شرح ذیل می باشد:
– آگهی رسمی شماره 3434-13 مورخ 13/10/63 اعلام ممنوعیت شکار از تاریخ 1/11/63 به مدت پنج سال
– تمدید ممنوعیت شکار از تاریخ 1/11/68 به مدت سه سال
– آگهی رسمی شماره 127 مورخ 7/12/69  اعلام به عنوان منطقه حفاظت شده
– آگهی رسمی مصوبه شماره 291 شورایعالی حفاظت محیط زیست اصلاح حدود اربعه منطقه
3- موقعیت عمومی منطقه : منطقه حفاظت شده لشگردر درمجاورت شرق و جنوب شرقی ملایر، و در محدوده  جغرافیایی در محدوده” 30,‛ 51,° 48الی” 0,‛ 2,° 49 طول شرقی و” 0,‛ 9,° 34 الی ” 0,‛ 20,° 34عرض شمالی قرار دارد.
 

حدود اربعه منطقه
شمالاً : از قریه ازناو به طرف شرق در امتداد جاده شوسه ملایر- شراء(خنداب) تا دو راهی محمودآباد- پیرشاهوردی خرابه الی گردنه چشمه قاضی.
غرباً: از محل تلاقی راه آهن با جاده آسفالته فرعی فروز به طرف شمال شرقی تا قنات قریه فروز واز این محل در جهت غرب در امتداد خط مستقیم تا تلاقی با جاده گاز وسپس در امتداد جاده گاز تا محل تلاقی با جاده آسفالته ملایر-اراک در محل منتهی الیه جنوبی دیوار شرقی گورستان بهشت هاجر وسپس در امتداد همین دیوار بسمت شمال تا منتهی الیه شمالی دیوار بهشت هاجر وسپس در جهت غرب در امتداد جاده جیپ رو قدیمی ازناو منتهی به قریه ازناو.
جنوباً: از محل تقاطع جاده گاز با جاده آسفالت- احمد روغنی به سمت غرب در امتداد جاده تا نقطه ی با مختصات 315034 و 3781711 (در سیستم UTM) واز این نقطه به طرف شمال در امتداد خط مستقیم مفروض تا نقطه ای با مختصات 315343 و 3782447  واز این نقطه در جهت غرب تا نقطه ای به مختصات 314555 و3782551 واز این نقطه تا نقطه ای  به مختصات 314521 و3782461 در قسمت شمال شرقی فنس موجود کارخانه و از این نقطه به سمت غرب در امتداد فنس موجود تا نقطه ای به مختصات 313882 و3782325 واز این نقطه به سمت غرب تا نقطه ای با مختصات 313368 و3782459 واز این نقطه در جهت جنوب در امتداد خط مستقیم مفروض تا تقاطع با راه آهن واز این نقطه به سمت غرب در امتداد راه آهن از محل تلاقی با جاده آسفالته فرعی فروز.
 

ویژگی و سیمای عمومی منطقه ( شامل وضعیت توپو گرافی، چشم انداز، پوشش گیاه و گونه های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدورها)
این منطقه با سیمای کوهستانی در ارتفاع متوسط از سطح دریا در نقاط کم ارتفاع 1750 متر و در نقاط مرتفع 2928 متر قرار دارد. طی دوره آماری بیست ساله میانگین بارندگی سالیانه منطقه برابر 8/288 میلی متر و میانگین سالانه دمای منطقه برابر 40/13 درجه سانتی گراد می باشد.تیپ اقلیمی منطقه به روش دومارتن نیمه خشک و طبق روش آمبرژه خشک سرد تعیین شده است. جهت وزش باد از جنوب به سمت شمال جریان دارد. این منطقه دارای 11 چشمه دائمی به نام های قمشلی ، کله بید ، دره غار ، سی یک ،گیچک ، اوضامن، سلطان آباد ، اوزون دره ، چشمه نثار ، چشمه  نقلی ، پیر مهدی می باشد. براساس مطالعه رستنی های منطقه ، تاکنون 266 گونه گیاهی متعلق به 184 جنس و43 خانواده شناسایی شده اند و از این تعداد 28گونه اندمیک ایران میباشد. خانواده (Asteraceae (composite با داشتن 31 جنس و42 گونه بزرگترین تاکسون موجود در منطقه می باشد. از گیاهان دارویی منطقه می توان کنگر، کاسنی، ریواس، کاکوتی، شیرین بیان ، بارهنگ و پونه را نام برد. گیاهان علفی و بوته ای پوشش گیاهی غالب منطقه را تشکیل می دهند اما تک درختچه هایی نیز در ارتفاعات میانی منطقه بصورت پراکنده دیده می شوند از درختچه های مهم منطقه گونه های زالزالک، انجیر، بنه، سماق ، زرشک و بادام کوهی را می توان نام برد. گونه های بوته ای و علفی منطقه مشتمل بر کلاه میر حسن ، انواع گون ، علف بادبزنی، نخود وحشی، کنگ، علف چای ، زنبق وحشی ، اسپند، شکر تیغال، لاله واژگون، ریواس ، کاروان کش ، بومادران و آویشن می باشند. در منطقه حفاظت شده لشگردر 18 گونه پستاندار از 11 خانواده و 5 راسته و 75 گونه پرنده از 23 خانواده و 7 راسته زیست می نمایند. این منطقه به لحاظ موقعیت طبیعی و توپوگرافی دارای سه وضعیت کوهستانی . تپه ماهوری و نسبتاً دشتی می باشد . مناطق کوهستانی زیستگاه کل و بز و مناطق تپه ماهوری زیستگاه گونه حمایت شده قوچ و میش ارمنی می باشد و مناطق دشتی نیز به سبب تغییر نوع کاربری زمین از جانب روستائیان به صورت کشت باغات انگور درآمده است. از پستانداران منطقه می توان کل وبز،  قوچ ومیش، گرگ، شغال ، روباه، تشی ، خرگوش، گورکن ، کفتار و رودک و از پرندگان کبک، تیهو، باقرقره، عقاب طلایی، قرقی، فاخته، دلیجه، کمر کلی ، پری شاهرخ ، چیچک ، و از خزندگان انواع مار را می توان نام برد .

جاذبه های اکوتوریسمی
تنوع پوشش گیاهی و وحوش منطقه از جاذبه های اکوتوریسمی منطقه می باشد.
 

وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی

تعداد 16 روستا در اطراف منطقه وجود دارد که  شامل ازناو ، سلطان آباد ، قلعه جوزان ، پیر خداوردی ، چشمه قاضی ، جوزان ، جوراب ، ازناوله ، احمدیه ، میشن ، کمازون ، زنگنه سفلی وعلیا، احمد روغنی ، ازناوله، کساوند   که همه این روستاها در محدوده مرزی منطقه قرار گرفته اند. 

تعارضات مهم منطقه
وجود صنایع حاشیه منطقه، واگذار شده از سوی منابع طبیعی نظیر شرکت چند منظوره ، ایران مته، کارخانه الیاف صنعتی ( کیان کردسا) آسفالت ایران بیس  ،شهرک صنعتی خصوصی
استخراج و فعالیت های معدنی از جمله معدن سرب و روی آهنگران
اجرای پروژه های زیر بنایی نظیر: پروژه انتقال گاز غرب – نیروگاه برق شازند– بهمن ، راه آهن سمنگان – خسروی – کرمانشاه
چرای زود هنگام و مازاد بر ظرفیت در مراتع منطقه و نیز وجود دام غیر مجاز در منطقه .
تخریب و شخم زنی اراضی و تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی.
پدیده خشکسالی طی سالهای اخیر
وجود عشایر در منطقه 
بوته کنی و برداشت بی رویه پوشش گیاهی منطقه
احداث پروژه های آموزشی و نظامی و خدماتی نظیر : پادگان امام علی (ع) – دانشگاه و مجتمع های ورزشی ، بهشت هاجر و …
 

تجهیزات و امکانات
دو پاسگاه محیط بانی، تعداد 9 نفر نیروی فعال ، یک دستگاه خودروی پیکاب، موتور سیکلت
 

سا یر ملاحظات
تهیه طرح جامع مدیریت منطقه توسط شرکت مهندسین مشاور طرح آبریز به کارفرمایی سازمان حفاظت محیط زیست