منطقه حفاظت شده کولک

نام انگلیسی :  Kolak protected area     نام فارسی :  منطقه حفاظت شده کولک

منطقه شکار و تیراندازی ممنوع کولک بمنظور حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشی و احیاء رستنیها بویژه اعمال محدودیت شکار و صید و تیراندازی جهت حفظ اکوسیستم طبیعی آن طی آگهی مندرج در روزنامه شماره 1652-1 مورخ 3/8/72 از تاریخ 15/2/72 از طرف سازمان حفاظت محیط زیست بمدت 5 سال بعنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع اعلام و تحت حفاظت و کنترل مامورین اداره کل حفاظت محیط زیست استان ایلام قرار گرفت ، پس از اتمام مدت فوق برای بار دوم بر اساس آگهی مندرج در روزنامه رسمی شماره 2832-12 مورخ 11/7/77 از تاریخ 1/7/77 به مدت 5 سال دیگر بعنوان شکار ممنوع تحت حفاظت این اداره کل قرار گرفت و در سال 1389 به استناد مصوبه شماره 333 شورایعالی حفاظت محیط زیست و آگهی رسمی شماره 19164 مورخ 23/9/89 به منطقه حفاظت شده ارتقاء یافت.

 

موقعیت جغرافیایی
از نظر جغرافیایی این منطقه جزء حوزه شهرستان مهران در جنوب مرکز بخش صالح آباد ، عرض شمالی N3340 تا N3312 و طول شرقی E4553 تا E4615 درجه می باشد منطقه مورد نظر در 80 کیلومتری جنوب غربی شهر ایلام و 20 کیلومتری شمال شهر مهران قرار گرفته است.

 

وسعت منطقه
وسعت منطقه شکار و تیراندازی ممنوع کولک در وضع موجود حدود 76000 هکتار می باشد. که با توجه به وجود تعارضاتی از قبیل معادن، روستاها وسکونتگاهها، باغات و اراضی کشاورزی، و….. محدوده با وسعت 2/58789 هکتار  از آن جهت ارتقاء سطح حفاظتی در نظر گرفته شده است.

وضعیت طبیعی
  وضعیت ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه متاثر از روند ساختارهای زمین شناسی آن است که از روند کلی زاگرس (شمال غرب – جنوب شرقی) تبعیت می نماید. پیچ خوردگی رشته کوههای منطقه نیز به گونه ای است که امتداد شمال غرب به جنوب شرق را محورهای طاقدیسها و ناودیسها تشکیل می دهد بدین ترتیب غالب ارتفاعات موجود در منطقه واجد چنین روندی هستند که در نتیجه تاثیر خود را بر سایر موارد همانند مسیر رودخانه ها و به طور کلی شبکه زهکش موجود در منطقه و جهت گیری ارتفاعات و دره ها باقی خواهند گذارد.
کولک منطقه ای است که دارای زیستگاههای متعدد می باشد و وحوش متنوعی را نیز در خود جای داده است وحوش آن اغلب در زیستگاههای مشرف بر خاک عراق (گنجی ویس ، کانی سخت ، کوه شینو) و زیستگاههای خارج از مرز از امنیت بیشتری برخوردار هستند ، کوهها و دره های این منطقه بهترین زیستگاهها برای انواع وحوش از جمله خرس ، گراز ، کل و بز ، سیاه گوش و پلنگ محسوب می شود. وجود مراتع عالی ، پناهگاه های مناسب ، منابع آب کافی ، وجود مسیرهای مناسب جهت مهاجرتهای فصلی ، وضعیت توپوگرافی و … عواملی هستند که باعث گردیده اند زیستگاههای این منطقه علیرغم مورد تهاجم بودن همیشگی از سوی متخلفین و نیروهایی که سهولت امکان تردد و امکان دسترسی و گشت و گذار به داخل منطقه(و حتی خارج از مرز) را دارند هنوز تعداد قابل ملاحظه ای از جمعیت کل و بز و قوچ و میش را در خود نگهداری نماید که این مهم به لحاظ موقعیت خاص زیستگاههای آن بوده و گرنه امکانات کنترل و نظارت بر این منطقه با توجه به وسعت زیاد آن و محدودیتهای فراوان علیرغم تلاشهای مستمر و دلسوزانه گارد اجرایی محیط زیست استان به حدی نیست که جوابگوی نیاز آن باشد.
 

پستی و بلندی منطقه
منطقه حفاظت شده پیشنهادی کولک منطقه‌ای کوهستانی و دشتی از سلسه جبال زاگرس است که سیمای آن از ارتفاعات و تپه‌‌ماهورهای ناهمگن و دره‌های عمیق تشکیل شده است. حدود 8/56درصد منطقه را تیپ کوههای کم‌ارتفاع، بریده بریده و فرسایش یافته ، 41 درصد تپه‌های کم ارتفاع بریده بریده و فرسایش یافته و 2/2درصد را تیپ اراضی جلگه‌ای تشکیل می‌دهد.
در ارتفاعات مختلف سیمای طبیعی منطقه نیز متفاوت خواهد بود. حداقل ارتفاع منطقه حفاظت شده پیشنهادی 200متر از سطح دریا و حداکثر آن 1040متر از سطح در ارتفاع دارد. پستی و بلندی منطقه حفاظت شده در تمام سطح منطقه یکسان نبوده و بیش از 50 درصد آن کوهستانی کوه‌های کم ارتفاع و بریده بریده و دره‌ها متعددی که در سطح منطقه وجود دارند، مناظر بسیار زیبا و بدیعی را بوجود آورده‌اند که از ارزش گردشگری و زیبا شناحتی برخوردار است. تضادهایی که در شکل و سیمای طبیعی منطقه حفاظت شده وجود دارد که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌های منحصر به فرد است و شرایط زیستی مختلف و تنوع میکروکلیما منطقه را افزایش داده‌اند. همچنین به لحاظ داشتن منابع آبی ، آثار تاریخی، فرهنگی و آثار فیزیکی – طبیعی جلوه‌های زیبایی بوجود آورده که دارای ارزش‌های اکوتوریستی است.
 

منابع آبی منطقه

الف) رودخانه ها:
با توجه به کوهستانهای مرتفع و متعدد شمال ، شمال شرق و شمال غرب منطقه تعدادی از رودخانه های دائمی و فصلی وجود دارند که مجموعا تحت سه حوضه آبریز بنامهای حوضه آبریزرودخانه گدار خوش ، حوضه آبریز رودخانه شور شیرین و حوضه آبریز رودخانه کنجانچم شناسایی شده اند . این حوضه ها که به ترتیب از قسمتهای غربی ، میانی و شرقی منطقه به طرف جنوب جاری و به خاک کشور عراق منتهی می گردند ، به شرح ذیل می باشند:

1- رودخانه گدار خوش:
این رودخانه از ارتفاعات کوه گنو و قسمت شمال غرب و غرب حوضه آبریز ایلام سرچشمه گرفته و رودهای فرعی کانی شیخ و تلخاب نیز از همین حوضه به رودخانه گدار خوش می ریزند ، رودخانه مذکور حدودا از 25 کیلومتری شمال غربی دشت صالح آباد عبور می نماید. متوسط روان آب رودخانه در ایستگاه تخت خان حدود 5 متر مکعب در ثانیه و 149 میلیون متر مکعب در سال اندازه گیری شده است . طول آن تقریبا 65 کیلومتر است که نهایتا پس از شکافتن کوه میمک با شیبی نسبتا تند در فاصله 3 کیلومتری جنوب غربی روستای نی خضر وارد خاک عراق می گردد و قسمتی از نواحی اطراف شهرک همیشه و ترساق عراق را مشروب می سازد مساحت این حوضه 888 کیلومتر مربع است ، کیفیت آب رودخانه با توجه به وضعیت زمین شناسی منطقه و عبور از تشکیلات مختلف متغییر بوده و به تناسب آبدهی تغییر پیدا می کند.

2- رودخانه شور شیرین:
این رودخانه که مرز میانی منطقه مورد مطالعه را تشکیل می دهد از قسمت شمالی آن و نواحی پائین دست صالح آباد سرچشمه می گیرد و پس از بهم پیوستن انشعابات مختلف در طول مسیر خود زهکش اصلی محورهای شرق و غرب منطقه بوژه دشت درگوان ارتفاعات بانشیر ، کوه سرخ و قسمت هائی از کوههای میش خاص و پاهرد کولک می باشد که گاها آنرا سرخ رود نیز می¬نامند . طول مسیر رودخانه از رودخانه های گدار خوش و کنجانچم که مرزهای غربی و شرقی منطقه را تشکیل می دهند کمتر و میزان آبدهی و حجم متوسط سالیانه آب آن نیز پائین تر است . در طول مسیر خود از دره ای بکر عبور میکند (دره شورشیرین) که وحوش زیادی در آن مشاهده است . و هر دو سوی رودخانه از بهترین زیستگاههای خرس و گراز محسوب می شوند . ارتفاعات مشرف به رودخانه زیستگاه مناسبی برای کل و بز و پلنگ بوده و خرگوش ، روباه گرگ و سیاه گوش نیز همواره روئت شده اند . تمام مسیر رودخانه در داخل منطقه ممنوعه کولک واقع شده و تنها عاملی که بطور مستمر امنیت حیات وحش اطراف آنرا به مخاطره انداخته است وجود پاسگاههای مرزی شورشیرین قدیم و جدید است.

 

3- رودخانه کنجانچم:
سرچشمه این رودخانه در داخل کوههای قلارنگ و چمن گیر ایلام در نقطه ای در شرق روستای طولاب با اختلاف ارتفاع حدود 1900 متر از سطح دریا و عرض شمالی 35/33 و طول شرقی 33/46 درجه واقع شده و در طول مسیر خود سرشاخه های دیگری نیز به آن اضافه می شوند این شاخه ها شامل چشمه ملک در سمت شمال و سراب های گل گل و میش خاص می باشند رودخانه با طولی در حدود 67 کیلومتر دارای رواناب سالیانه 64/132 میلیون متر مکعب و متوسط 94/5 متر مکعب در ثانیه است رودخانه کنجانچم مرز ایران و عراق را در فاصله محدودی و مرز منطقه شکار ممنوع کولک را در ضلع شرقی در محدوده وسیعی تشکیل داده و از مجاورت شهر مهران و قسمت غربی دشت مهران با شیبی ملایم از مرز خارج می شود . مساحت این حوضه 1239 کیلومتر مربع است.

ب)چشمه ها و آبشخورها:
علاوه بر منابع رودخانه ای که ذکر آنها گذشت چشمه ها و آبشخورهای فراوانی نیز در داخل و مجاورت منطقه ممنوعه وجود دارند. این چشمه ها بنحوی در سرتاسر محدوده منطقه به لحاظ برخورداری از منابع آب مصرفی هیچگونه محدودیتی ندارند.
مهمترین چشمه هائی که در منطقه مورد نظر مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته اند و همگی دارای دبی کافی جهت استفاده حیات وحش می باشند عبارتند از :

1- چشمه آب دربند کبود: در ضلع شرقی منطقه با آبدهی متوسط که دارای املاح معدنی و گوگردی نیز می باشند و در زیستگاه دربند کبود واقع شده است.
2- چشمه های آبی واقع در منطقه درگوان: که در ضلع شمالی منطقه ممنوعه قرار گرفته اند.
این چشمه ها (سه چشمه) در محدوده ای مثلثی شکل که هر کدام از آنها راس مثلثی را تشکیل داده اند به لحاظ موقعیت مکانی برای وحوش چندان مناسب نیستند . زیرا در نزدیکی اماکن مسکونی (شهرصالح آباد و روستای ریکا) و زمینهای زراعتی و دامداران بوده و امکان استفاده مستمر و تمام وقت برای وحوش منطقه میسر نمی باشد. لیکن در فرصتهای مناسب و اغلب در شب توسط وحوش استفاده می شوند.
3- چشمه آب نی پهن: در ضلع میانی با آبدهی متوسط که بدلیل داشتن فاصله مناسب از مراکز جمعیتی آبشخور مناسبی برای وحوش منطقه می باشد.
4- چشمه آب ورزردگ: در قسمت غربی منطقه با آبدهی مناسب که با توجه به دبی متوسط آن و حرکت در گستره وسیعی از حوضه مورد مطالعه به میزان قابل توجهی جهت وحوش مورد استفاده قرار می گیرد.
5- چشمه آب نمک: در منطقه دروند نمک تنگ تاریکه با آبدهی بالا و دبی قابل توجه در ضلع غربی منطقه و داخل زیستگاه تنگ تاریکه که بدلیل برخورداری از املاح معدنی برای وحوش بسیار مناسب است.
6- چشمه آبگرم کنجانچم: این چشمه در ضلع شرقی و مرز منطقه ممنوعه کولک در بالادست سد کنجانچم از سازندهای گچساران سر چشمه گرفته و آبدهی قابل توجهی دارد آب چشمه مورد نظر در ابتدای محل ظهور به لحاظ وجود گازهای شیمیاییو املاح معدنی فراوان از نظر کشاورزی غیر قابل استفاده بوده ولی در طی
مسیر خود بعلت تصاعد گازها و انجام یکسری فعل و انفعالات شیمیایی کیفیت بهتری پیدا می کند درجه حرارت آن 40 درجه سانتی گراد و PH آن در محل چشمه 5/6 اندازه گیری شده است.

 

اقلیم:
جهت بررسی پارامترهای مختلف اقیلمی منطقه پیشنهادی حفاظت شده کولک از داده های ایستگاه هواشناسی شهر مهران به لحاظ نزدیکی به محدوده مورد نظر و شباهتهای اقلیمی استفاده شده است.که در ادامه به بررسی پارامترهای مختلف می پردازیم:
 

دمای هوا
این منطقه به علت مجاورت با کشور عراق، تحت تاثیر رژیم اقلیمی حاکم بر نواحی مرزی قرار گرفته و در نتیجه مطابق طبقه‌بندی اقلیمی دومارتن اصلاح شده دارای اقلیم گرم و خشک است.
میانگین حداقل‌های دما:. در سرد ترین ماه سال یعنی دی ماه این مقدار به 3/4 درجه سانتیگراد و با شروع بهار به2/14درجه سانتیگراد می‌رسد که سرمای اندکی را به همراه دارد. از دی ماه تا گرمترین ماه سال یعنی تیرماه با یک روند افزایشی به بالاترین حد خود یعنی 7/24درجه سانتیگراد رسیده و سپس مجددا" از مرداد تا دی ماه یک سیر نزولی را طی می‌کند. میانگین سالانه این پارامتر 9/14 درجه سانتیگراد  محاسبه شده است.

میانگین حداکثرهای دما: روند آن مانند حداقلهای دما می‌باشد. این پارامتر در دیماه به کمترین مقدار خود یعنی 7/16 درجه سانتیگراد و سپس با یک روند افزایشی در مرداد ماه به 3/45 درجه سانتیگراد می‌رسد ( در همه ماههای تابستان این میانگین بالاتر از 40 درجه سانتیگراد می‌باشد) و سپس از نیمه دوم مرداد مجددا" تا دی ماه یک سیر نزولی دارد. میانگین سالانه این پارامتر 7/31 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.

میانگین ماهیانه دما: میانگین دما در شهرستان مهران در دیماه 5/10 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و سپس با یک سیر صعودی که از اواخر فروردین محسوس می‌گردد تا دو ماه اول تابستان یعنی تیر و مرداد ماه بالا رفته و به 8/34 درجه می‌رسد و مانند سایر نقاط استان از مرداد ماه سیر نزولی آن شروع می‌شود که از آبان ماه هوا سریعا" سرد می‌گردد. میانگین سالانه این پارامتر 3/23 محاسبه شده است.
حداقل مطلق دما: کمترین دمای ثبت شده در شهرستان مهران4- درجه سانتیگراد در دی ماه بوده و بررسی آمار ثبت شده نشان می‌دهد بجز دی و بهمن ماه دمای هوا به زیر صفر نرسیده است و بالاترین حداقل مطلق نیز مربوط به تیر ماه با 5/19 درجه سانتیگراد می‌باشد.
حداکثر مطلق دما: کمترین مقدار این دما 5/27 درجه سانتیگراد مربوط به آذرماه بوده و در تیر ماه هوای مهران بسیار گرم و به بالای 50 درجه سانتیگراد می‌رسد( بالا ترین دمای ثبت شده 5/50 درجه می‌باشد). از فروردین تا تیر ماه حداکثر دمای ثبت شده روند افزایشی دارد و از مرداد تا آذر ماه سیر آن نزولی می‌گردد. اطلاعات فوق در نمودار شماره 1 نشان داده شده است.
– میانگین دمای سالیانه:
میانگین دمای سالیانه این ایستگاه 3/23 درجه سانتیگراد می‌باشد.

بارندگی منطقه
منشا بارندگی در منطقه جبهه¬های مرطوب و باران‌زای مدیترانه¬ای و توده¬های کم فشار سودانی می¬باشد. دوره بارش این توده¬ها معمولا" در پائیز و ماههای اول بهار می¬باشد.
حداکثر بارندگی روزانه :
بر اساس آمار و اطلاعات موجود در جدول شماره 1 شدیدترین بارندگی منطقه در اسفندماه رخ داده و میزان حداکثر بارندگی روزانه آن 63 میلیمتر ثبت شده است. در ماههای دی و بهمن بارندگیهای شدید نیز در منطقه به وقوع پیوسته که به ترتیب رقم 28 و 32 میلیمتر را در بر داشته است.
در فروردین ماه حداکثر بارندگی روزانه مهران 42 میلیمتر و برای اردیبهشت ماه 7 میلیمتر به ثبت رسیده است و در ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور بارندگی شدیدی به ثبت نرسیده است. بر طبق آمار و اطلاعات جدول شماره 2 در ماههای مهر و آبان و آذر حداکثر بارندگی روزانه منطقه به ترتیب 15، 16،34 میلیمتر ثبت و گزارش شده است.
 

بارندگی ماهانه :
بالاترین میانگین ماهیانه بارندگی در دیماه رخ داده و رقم آن 9/53 میلیمتر می‌باشد. پس از آن بهمن ماه 6/53 و اسفند 6/47 میلیمتربوده است. در فروردین ماه، میزان بارندگی 8/25 میلیمتر، اردیبهشت 8/4 میلیمتر محاسبه گردیده است. در ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور گزارشی از میزان بارندگی ثبت نشده است.

بارندگی فصلی :
فصل زمستان با میانگین 1/155 میلی متر پر باران‌ترین و بعد از آن فصل پاییز با میانگین بارش 2/61 میلیمتر و فصل بهار با میانگین 6/30 میلیمتر قرار دارند. در تابستان هیچگونه آمار ثبت شده‌ای از نظر بارندگی موجود نمی‌باشد. میانگین و درصد بارندگی در فصول مختلف سال در ایستگاه مهران در جدول شماره 2 ارائه شده است.
ایستگاه زمستان بهار تابستان پاییز
میزان بارندگی(میلیمتر) درصد میزان بارندگی(میلیمتر) درصد میزان بارندگی(میلیمتر) درصد میزان بارندگی(میلیمتر) درصد
مهران 1/155 9/62 6/30 4/12 0 0 2/61 8/24
جدول شماره 2: توزیع فصلی بارندگی در ایستگاه مهران به میلیمتر
میانگین بارندگی سالیانه منطقه:
میانگین سالانه بارندگی در منطقه 9/246 میلیمتر محاسبه شده است.
رطوبت نسبی ایستگاه

بیشترین میانگین ماهیانه نم نسبی منطقه در دی ماه به میزان 80% و کمترین آن مربوط به فروردین و اردیبهشت ماه و 53% می‌باشد و متوسط سالانه نم نسبی 65% محاسبه شده است. رطوبت نسبی در زمستان بطور میانگین 74% می‌باشد، در بهار حدود 56% (از اسفند ماه تا فروردین ماه دارای یک افت شدید است و از 68% به 53% می‌رسد). در تابستان 3/62% و در پائیز به 67% می‌رسد ( از آبان ماه تا آذر ماه دارای یک صعود شدید است و از 66% به 79% می‌رسد). میانگین ماهیانه حداکثرهای نم نسبی 89% و میانگین سالیانه آن 75% می‌باشد. میانگین سالانه حداقلهای نم نسبی این منطقه 55% است.

واحد های  اراضی منطقه
مطالعات قابلیت اراضی تا حد واحد اراضی انجام شده و تیپ‌های مختلف را به واحدهای مشخصی تقسیم نموده است. تیپهای مختلف اراضی در نشریه شماره 212 مؤسسه تحقیقات خاک و آب آمده است این 9 تیپ مختلف عبارتند از :
1- کوهها
2- تپه‌ها
3- فلاتها و تراسهای فوقانی
4- دشت‌های دامنه‌ای
5- دشت‌های رسوبی رودخانه‌ای
6- اراضی پست
7- دشت‌های سیلابی
8- واریزه‌های بادبزنی شکل سنگریزه‌دار
9- آبرفت‌های بادبزنی شکل سنگریزه‌دار (مخروط افکنه‌ها)
در صورتی‌که تیپی از اراضی در تیپ‌های نه‌گانه فوق‌الذکر قرار نگیرد، در گروه اراضی متفرقه دسته‌بندی شده و تعریف جداگانه‌ای برای آن لحاظ می‌گردد.

در این قسمت کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مقوله در حقیقت کاربری اراضی در شرایط فعلی می باشد. کاربری بعضی از واحدها ممکن است که مطلوب باشد ولی امکان اینکه بعضی از واحدها مطلوبیت کاربری را نداشته و استفاده از آنها به پایداری بهره وری لطمه وارد نماید نیز منتفی نیست. بنابراین هدف از کاربری اراضی استفاده فعلی از اراضی بدون در نظر گرفتن صحت و یا اشکال این نوع کاربری است. طبیعی است که کاربری ها ذکر شده برای هر واحد قطعا در بعضی موارد شامل کل واحد نخواهد بود و امکان دارد که علاوه بر کاربری ذکر شده استفاده های دیگری نیز در سطوح کوچک صورت گیرد که به دلیل مقیاس نقشه امکان تفکیک و یا  جانمائی آنها وجود نداشته است. بهر حال کاربری های اصلی اراضی در هر یک از واحدهای مجزا شده منطقه شرح داده می شود.
– تیپ کوهها

واحد اراضی 1.4
این واحد از اراضی را کوههای کم‌ارتفاع، بریده بریده و فرسایش یافته در برمی‌گیرد که از مارن‌های آهکی، گچی و ماسه‌ای و کنگلومرا تشکیل شده‌اند. شیب اراضی این واحد در جهات مختلف متفاوت بوده و به حدود 100 درصد نیز می‌رسد. وسعت این واحد از اراضی حدود 33300هکتار بوده و 8/56 درصد از کل اراضی منطقه را در برمی‌گیرد.
– تپه‌ها
وسعت تپه‌ها درمنطقه حفاظت شده کولک حدود 8/24188هکتار است و 41 درصد از کل اراضی منطقه را شامل می‌شود.

واحد اراضی 2.4
این واحد را تپه‌های کم ارتفاع بریده بریده و فرسایش یافته تشکیل می‌دهند که از مارن‌های گچی- ماسه‌ای و آهکی و کنگلومرا ساخته شده‌اند. در قلل این تپه‌ها بیرون‌زدگی‌های سنگی دیده می‌شود و در کف دره‌های این اراضی، قسمت‌های شور به چشم می‌خورد. شیب این اراضی کم بوده وا ز 40 درصد تجاوز نمی‌کند. در بعضی جاههای این تپه‌ها فرسایش خندقی نسبتاً شدید بدلیل طبیعت مواد سازنده‌شان که مارن می‌باشد بوقوع می‌پیوندد.

فلاتها و تراس‌های فوقانی
این تیپ در منطقه حفاظت شده کولک بخش اعظم سطوح قدیمی و فرسایش یافته را در برمی‌گیرد. وسعت اراضی قرار گرفته در این تیپ حدود 9/1281هکتار است که 2/2 درصد سطح منطقه می‌باشد. این تیپ در منطقه شامل واحد زیر است:

واحد اراضی3.7
این اراضی شامل فلاتهایی با پستی وبلندی وبریدگیهای کم تا متوسط برروی کنگلومرای ست می باشد شیب عمومی 3تا 6درصد وشیب جانبی 5 تا 10درصد است خاک عمیق با بافت متوسط وبعضاٌ سنگین  بوده که در طبقه بندی کلکاریک ریگوسل قرارمی گیرند ودربعضی قسمتها خطرسیلگیری وجود دارد دارای پوشش متوسط تا زیاد بوده و چراگاه فصلی میباشد ودربعضی قسمتها دیمکاری وجود دارد .محدودیت عمده این اراضی پستی و بلندی و عمق کم خاک وفرسایش می باشد عملیات اصلاحی مهم در این واحد شامل کنترل چرا ومرتعداری و کنترل سیلاب و احداث کنتور فارومی باشد این اراضی برای چراگاه مناسب هستند .

 

وضعیت جامعه پوشش گیاهی
پوشش گیاهی منطقه به منظور تشریح دقیق تر و آگاهی از تنوع گونه ای فرم پرورشی، تراکم و وضعیت عمومی آن به 14 جامعه پوشش گیاهی تقسیم شده است(محمدپور،1385) که به تشریح آنها می پردازیم .

7- 1 تیپ   Amygdalus lycioides-Noea mucronata- Teucrium oriental
نشانه روی نقشه:  Am-ly-.no-mu-Te-or
مساحت این تیپ 2379هکتار است که 4 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در غرب صالح آباد، درشیب شرقی کوه خلیفه و اطراف رودخانه چم سرخ واقع شده است .
عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 600 تا 800 متر از سطح  دریا، اقلیم نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  427 تا468 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم بختیاری و واحدهای اراضی 1.4و 2.4 در شیب 5 – 30 درصد واقع شده است .

7- 2  تیپ Amygdalus lycioides  Astragalus fasciculifolius                  
نشانه روی نقشه:  As-fa.Am-ly
مساحت این تیپ 5608 هکتار است که 5/7 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ درجنوب غرب منطقه مورد مطالعه در شیب جنوبی کوه سرخ ودهلوان درکنار رود خوش و تا نزدیک منطقه امیر آباد در جنوب صالح آباد واقع شده است.عرصه  استقرار این تیپ  گیاهی در دامنه  تغییرات ارتفاعی بین 500 تا 1100 متر از سطح  دریا ، اقلیم نیمه خشک معتدل ونیمه خشک سرد با میانگین بارندگی سالیانه  395 تا  569 میلی متر می باشد . این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی بختیاری وآغاجاری و رسوبات دوران چهارم و واحدهای اراضی 2.4و3.1 در شیب 5-30 درصد واقع شده است.

7– 3  –  تیپ  Teucrium polium Astragalus fasciculifolius-Heliotropium noeanum  
نشانه روی نقشه:  As-fa.He-no.Te-po
مساحت این تیپ 1550 هکتار است که 2 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در مرکز منطقه مورد مطالعه، شیب شرقی کوه خلیفه تا نزدیک روستای سرنی ومشرف به اراضی زراعی واقع شده است. عرصه استقرار این تیپ گیاهی دردامنه تغییرات ارتفاعی بین 600 تا 900 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه نیمه خشک معتدل میانگین بارندگی سالیانه  456 تا 416 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و بختیاری و واحدهای اراضی  1.4 و 2.4 و 3.1 در شیب 5-20 درصد واقع شده است.

7- 4 – تیپ   Astragalus fasciculifolius – Pteroypyrum noeanum
نشانه روی نقشه:  As-fa.Pe-no
مساحت این تیپ 2654هکتار است که 56/3 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در مرکز منطقه مورد مطالعه در جنوب شهر صالح آباد ودر اطراف تنگ آقامیر کوه سرخ و رودخانه چم سرخ واقع شده است .عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 500تا1100 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه خشک بیابانی معتدل و نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  384 تا  465 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی آغاجاری وبختیاری و واحدهای اراضی 2.4و3.1 در شیب5 -20 درصد واقع شده است.

7- 5 – تیپ  Hammada salicornic-Annual grasses-Annual forbs
نشانه روی نقشه: Ha-sa.An-gr.An-fo
مساحت این تیپ 15742 هکتار است که 5/8 درصد کل پوشش گیاهی منطقه  را تشکیل می دهد  این تیپ درشمال غرب منطقه مورد مطالعه در منطقه پاسگاه انجیره و تنگ تاریکه و رودخانه تلخاب در نوار مرزی با  کشور عراق واقع  شده است .عرصه  استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 200 تا  900 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه خشک بیابانی سرد وخشک بیابانی گرم و نیمه خشک گرم و نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  343 تا 456 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی گچساران، آغاجاری، رسوبات دوران چهارم و واحدهای اراضی 1.4 و 2.4 و 3.7 در شیب5- 30 درصد واقع شده است .

7- 6 – تیپ   Noea mucronata- Prosopis farcta
 نشانه روی نقشه:No-mu.Pr-fa
مساحت این تیپ 1654 هکتار است که 22/2 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ درغرب منطقه مورد مطالعه، در شیب جنوبی کوه  خلیفه و در نزدیک روستای سرنی مشاهده میگردد.عرصه  استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 500تا  1000 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه  نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  408 تا  481میلی متر می باشد.
این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و آغاجاری و بختیاری و  واحدهای اراضی  1.4و2.4 در شیب 5- 30 درصد واقع شده است.

 

7– 7 – تیپ   Salsola lachnanta- Noea mucronata
نشانه روی نقشه:  Sa-la.no-mu
  مساحت این تیپ 15685 هکتار است که 47/14 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در غرب منطقه مورد مطالعه و در دو تیپ جداگانه مشاهده می گردد این تیپ در منطقه سرنی به طرف کوه خلیفه و منطقه درگوان و کوه کولگ و سیاول تا رودخانه کنجانچم مشاهده می گردد.عرصه استقرار این تیپ  گیاهی در دامنه  تغییرات ارتفاعی بین 400 تا  1000 متر از سطح  دریا ، اقلیم منطقه خشک بیابانی معتدل و نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  384 تا  392 میلی متر می باشد این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و آغاجاری و بختیاری و گچساران و واحدهای اراضی 1.4 و 2.4 و 3.1 و در شیب5-20 درصد واقع شده است .

7- 8 – تیپ  Teucrium oriental- Noea mucronata
نشانه روی نقشه:   Te-or- No-mu
مساحت این تیپ 155 هکتار است که 2/0 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه مورد مطالعه در ارتفاعات تخت خان مشاهده می شود.عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 300 تا 600 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه نیمه خشک معتدل و نیمه خشک سرد با میانگین بارندگی سالیانه  392 تا 530 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و آغاجاری وگچساران و واحدهای اراضی 1.4و2.4 در شیب 0- 30 درصد واقع شده است.

 

7–9- تیپ  Ziziphus numularia-Convolvulus oxyphyllus-Anchusa italica
نشانه روی نقشه: Zi-nu.Co-ox.An-it
مساحت این تیپ 5965 هکتار است که 8 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه موردمطالعه، در منطقه درگوان صالح آباد، بین کوه خلیفه و صخره های موازی تا رودخانه چم سرخ مشاهده می گردد.عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 400 تا  700 متر از سطح دریا، اقلیم منطقه نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  391 تا  432 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی آغاجاری و گچساران وواحدهای اراضی  1.4و2.4 در شیب 30-60 درصد واقع شده است.

7- 10 –  تیپ Annual grasses-Annual forbs
نشانه روی نقشه: An-gr.An-fo
مساحت این تیپ928 هکتار است که 24/1 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه موردمطالعه مشاهده می گردد.عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 100 تا  500 متر از سطح دریا، اقلیم منطقه خشک بیابانی گرم و خشک بیابانی معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  342 تا  416 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم وآغاجاری و بختیاری و گچساران و واحدهای اراضی 1.4 و 2.4 و 3.2 و 8.1  در شیب 5 – 20 درصد واقع شده است.

7- 11 –  تیپ Cymbopogon olivieri- Teucrium oriental-Stipa hohenackeriana
نشانه روی نقشه: Cy-ol.te-or.st-ho
مساحت این تیپ 960 هکتار است که 2/1 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه موردمطالعه و در بین کوههای کولک وسیاول تا رودخانه کنجانچم مشاهده می گردد.عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 400 تا  700 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه  خشک بیابانی معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  384 تا  432 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی گچساران و واحد اراضی 1.4 در شیب 12- 5درصد واقع شده است .

7- 12 –  تیپ Gypsophila pallid- Noea mucronata
نشانه روی نقشه Gy-pa.No-mu :
مساحت این تیپ 10514 هکتار است که 13/14 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه موردمطالعه ودر ارتفاعات کوه کولگ و نوار مرزی مشاهده می گردد.عرصه  استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 500 تا  900 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه  خشک بیابانی معتدل و نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  366 تا  452 میلی متر می باشد. این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و آلوویال وگچساران و واحدهای اراضی 1.4 و 2.4 و 3.2 در شیب 5-20 درصد واقع شده است .

7– 13 – تیپ   Phlomis olivieri -Centaurea Intricate – Heliotropium ramosissimum
نشانه روی نقشه: Ph-ol.Ce-in.He-mu
مساحت این تیپ1814 هکتار است که 43/2 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد .این تیپ  درشمال غرب روستای گلان وتپه ماهورهای بین صالح آبادوگلان ، در کنار راه ارتباطی مهران به صالح آبادودرشرق وجنوب شرق شهرصالح آباد  مشاهده می گردد.
عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 500تا  1000 متر از سطح  دریا ، اقلیم منطقه  نیمه خشک معتدل و نیمه خشک سرد با میانگین بارندگی سالیانه  406 تا  467 میلی متر می باشد این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی رسوبات دوران چهارم و آغاجاری و بختیاری وگچساران و واحدهای اراضی 1.4 و2.4 و 3.1 و 8.1  در شیب 12-30  درصد واقع شده است.
 

7- 14 – تیپ   Heliotropium noeanum Centaurea Intricate Astragalus fasciculifolius   
نشانه روی نقشه He-no.Ce-in.As-fa  :
مساحت این تیپ 936  هکتار است که 25/1 درصد کل پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد. این تیپ در جنوب منطقه مورد مطالعه، شیب شرقی کوه خلیفه به سمت صالح آباد مشاهده می شود.عرصه استقرار این تیپ گیاهی در دامنه تغییرات ارتفاعی بین 700 تا  1000 متر از سطح  دریا، اقلیم منطقه  نیمه خشک معتدل با میانگین بارندگی سالیانه  437 تا  481 میلی متر می باشد.
این تیپ گیاهی در روی تشکیلات زمین شناسی بختیاری وواحدهای اراضی 1.4 و 2.4 در شیب 20-60  درصد واقع شده است .
 

حیات وحش
الف) پشتانداران : پستاندارانی که در منطقه ممنوعه کولک وجود دارند عبارتند از:
تشی – Hystrix Indica
خرگوش – Lepus capensis
 گرگ – Canis Iupus               
 شغال – Canis aureus
روباه معمولی – Vulpes Vulpes
گربه وحشی – Felis Catus       
کفتار – Striped Hyaenidea
خرس قهوه ای – Vrsus arctos               
گراز – sus Scrofa                       
پلنگ – Panthera pardus                       
پازن – Capra aegagrus           
قوچ ارمنی – Ovis orientalis gmelini                                                  
آهو – Guzell subguttarosa

سیاه گوش – Lunx lynx                          

 

ب) پرندگان
بر اساس مشاهدات بعمل آمده و با توجه به گزارشات مامورین گارد اجرائی محیط
زیست استان پرندگانی که در داخل و مناطق اطراف منطقه ممنوعه کولک وجود دارند
عبارتند از:
کبک  – Alectoris chukar                           
تیهو  – Ammo perdix griseeguluris
فاخته  – C.oenas                                          
سار  – S.Valgaris                                       
دراج – Franco linus Fran colinus    
گنجشک معمولی – Passer domesticus       
شهد خوار – Nectarinia asitica                    
زنبور خوار معمولی- M.apia ster                   
جغد کوچک – Athene noctua                        
کورکور – M.migrans                                               
عقاب دشتی – Aguila rapax                  
عقاب طلائی – A.chrys aetos                        
دال – Aeg yoius aetos                             
کرکس- Gyps Fulvus                                           
قمری معمولی- S.turtur                                                 
دلیجه – F.tinnun cuius                               
قرقی- A.nisus                                           
سارگپه پا بلند- B.rufinus                               
بالابان- Falco cherrag                        
طرلان – A.ccipiter gentilis                               
کبوتر چاهی – C.livia                                  
یا کریم  – streptopelia decaoeto                                         
زاغ – pica pica                                                                                 
کلاغ سیاه  – C.Fraqi lequs                                               
کلاغ گردن بور – corrus Monedula                                                       
کلاغ ابلق- C.corone                                              

 

ج) خزندگان:
خزندگانی که در منطقه ممنوعه کولک وجود دارند عبارتند از:
 مار جعفری – Echis (carinatus)          
افعی یا گرزه مار – Vipera lebetina                       
تیره مار – Psa mmophis scho kari    
کورمار – Eryx jaculus                                   
یله مار-malpolonem . In signitus 
کورمار شنی – Eryx eleganus                                     
مار آتشی – coluber jugularia                 
مار گرگی – cycodon striates                   
مار پلنگی  – coluber Lavergieri                           
مار دستی – coluber ladacansis                         
مار کوتوله – Eirenis collaris                        
از گونه های لاک پشت موجود در این منطقه می توان به Mauremys caspica caspica اشاره کرد.
از گونه های مارمولک موجود در منطقه
Agama Agilis
Agama nupta nupta
 Agama ruaerata ruelerata

lacerta prin caps
Lacerta strigata
Eumeccs schneliderii

زیستگاه های مهم و با اهمیت منطقه کولک که تقریبا کانونهای حیات وحش در منطقه محسوب می شوند . عبارتند از:
1- زیستگاه گنجی ویس
2- زیستگاه کانی سخت
3- زیستگاه تپه قجر
4- زیستگاه شورشیرین جدید و قدیم
5- زیستگاه تنگ تاریکه و شینو
6- زیستگاه در بند سیاه ول
7- زیستگاه در بند کبود
8- زیستگاه سرگچله
9- زیستگاه خلیفه ، ورزردگ ، ورچل
10- زیستگاه کوه سرخ ، بانشیر و کلک
11- زیستگاه کنجانچم ، پاهرود و دره نمک
12- زیستگاه بند سبز کولک

 

وضعیت مرزبندی منطقه
مرز محدوده منطقه حفاظت شده پیشنهادی کولک بشرح ذیل می باشد:
شمالا: از پاسگاه انجیره در امتداد رودخانه تنگ تاریکه تا متصل شود به پاسگاه نی خضر سپس در مسِر رودخانه سرنی تا تقاطع جاده سر سفید و در امتداد آن به ارتفاعات مشرف به روستای سرنی ( لرزه)
شرقا : از ارتفاعات لرزه ( ارتفاعات مشرف به روستای سرنی ) در امتداد اراضی ملی ( موازی خط الراس کوه خلیفه) تا وصل شود به رودخانه شور شیرین سپس در امتداد جاده پا دامنه کوه سرخ و بانشیر به رودخانه قلعه ملک تا متصل شود به رودخانه کنجانچم و در امتداد آن تا تقاطع جاده پاسگاه سالاری.
جنوبا : از تقاطع رودخانه کنجانچم و جاده پاسگاه سالاری به طرف پاسگاه امید و در امتداد مرز مشترک کشور ایران و عراق تا پاسگاه امید.
غربا : از پاسگاه امید در امتداد مرز مشترک کشور ایران و عراق تا پاسگاه انجیره.

 

فعالیت انسانی و تعارضات
در محدوده منطقه شکار ممنوع (در وضع موجود که مساحت آن 76 هزار هکتار است) . عوامل طبیعی از قبیل افزایش تبخیر و تعرق بالا یک اکوسیستم حساس طبیعی را پدید آورده اند . با توجه به رشد جمعیت و افزایش بهره وری و فشار بر منابع طبیعی منطقه تخریب هائی ایجاد شده است که نتیجه کلی آن نابودی تدریجی گونه های مختلف گیاهی و جانوری که عرصه طبیعی منطقه می باشد . در حقیقت بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی و محیط زیست منطقه در گذشته های دور و نزدیک ، موجب گردیده که محیط زیست در گستره مورد نظر بدلیل فشارهای مضاعفی که بر آن در وضعیت فعلی وارد می شود بویژه چرای مفرط احشام و شکار و صید توان واقعی خود را از دست بدهد .از طرف دیگر کشاورزی در اراضی شمال شرقی و شمال غرب منطقه شخم زدن در امتداد شیب ها عاملی جهت تشدید فرآیندهای فرسایشی و بروز جریانات سطحی و سیلابها با شدت بیشتر شده است . بعنوان مثال کشاورزان مناطق سرنی و صالح آباد قسمت هائی از مراتع سر سبز حاشیه ای مجاور محدوده ممنوعه را شخم زده و آنها را به زمینهای زراعی کم بازده تبدیل کرده اند. این زمینهای در حال حاضر بعلت شیب زیاد ( بیش از 12%) و کمی عمق خاک و شخم و کشت غلط در جهت شیب قدرت و ظرفیت تولیدی خود را از دست داده اند. بنابراین برای رفع این معضلات محدوده پیشنهادی جهت ارتقاء سطح حفاظتی به حدود 58 هزار هکتار تقلیل یافته است. که با این اقدام تمامی سکونتگاهها و معادن و اراضی کشاورزی و…… از محدوده خارج می¬گردند. ضمن اینکه طبق ماده 4 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 28/3/1353 هر نوع ممنوعیت و محدودیت و مقرراتی که برای مناطق مذکور برقرار می گردد با حق مالکیت یا حق انتفاع اشخاصی که در داخل این مناطق قانونا دارا هستند مغایر نخواهد بود.

مراکز جمعیتی ساکن و غیر ساکن منطقه در نواحی اطراف آن بدین شرح می باشد:
الف) زندگی شهری و روستائی:

 

شهرستان مهران:
این شهرستان با مساحتی بالغ بر 4133 کیلومتر مربع و ارتفاع 120 متر از سطح دریا بین 45 تا 47 درجه و 00 دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ و بین 33 درجه و 00 دقیقه عرضی شمالی از خط استوا قرار گرفته است موقعیت جغرافیایی آن بنحوی است که از شمال به شهرستان ایلام و از شرق به شهرستان دهلران و از غرب و جنوب به کشور عراق متصل     می باشد.شهرستان مذکور بر اساس نتایج سرشماری 1385 دارای 57889 نفر جمعیت بوده که از این تعداد 26535 نفر در نقاط روستائی ساکن هستند و در مجموع دارای دو بخش صالح آباد و بخش مرکزی که نقاط شهری مهران ، صالح آباد بعنوان مراکز سیاسی و اداری به جمعیت شهری و روستائی این شهرستان خدمات می دهند .

با توجه به جمعیت 57889 نفری شهرستان مهران ، و مساحت 4123 کیلومتر مربعی آن تراکم نسبی جمعیت به ازاء هر کیلومتر مربع 04/14 نفر محاسبه می گردد که این رقم پراکنش جمعیتی کمی در گستره منطقه را نشان می دهد . اما با توجه به ورود تعداد کثیری از جمعیت غیر ساکن (عشایر کوچ رو و نیروهای نظامی) در هر سال به منطقه عرصه های طبیعی آن متحمل فشارها و محدودیتهائی است که بر آن وارد می شود و بدیهی است با این وضعیت تنش ها و فشارهای وارده بر اکوسیستم منطقه و زیستگاه های کولک نمود بارزتری دارند و نمی توانند از تعرض مصون بمانند.

بخش صالح آباد :
این بخش به مرکزیت صالح آباد در قسمت شمال شرقی و مجاور منطقه واقع شده و همانطوریکه قبلا ذکر شد دارای یک دهستان بنام هجداندشت می باشد این دهستان که مرکز آن روستای ریکا است 972 کیلومتر مربع وسعت دارد . روستای ریکا در 2 کیلومتری شمال منطقه قرار دارد و 89 خانوار جمعیت روستائی دارد. در قسمت شمال شرقی منطقه روستای گلان با 163 خانوار قرار گرفته است این روستا در بین 12 روستای دارای سکنه از بیشترین جمعیت روستائی متمرکز در اطراف منطقه برخوردار می باشد . همچنین روستای سرنی در ضلع شمال غربی منطقه با بیش از 16 خانوار استقرار داشته و کوه خلیفه که یکی از زیستگاههای حائز اهمیت منطقه است به آن منتهی در کنار جاده آسفالته صالح آباد به سرنی و میمک و مجاور مرز منطقه روستای کلک با 4 خانوار کمترین جمعیت روستائی اطراف منطقه را به خود اختصاص داده است.
 

ب) جمعیت غیر ساکن منطقه عشایر کوچ رو:
عشایر استان ایلام از ایلات متعددی تشکیل یافته که در تقسیمات مطالعات آمایش سرزمین سازمان مدیریت و برنامه ریزی مجموع آنها به دو گروه عمده ایلات کرد و ایلات مهکی تقسیم شده اند علاوه بر عشایر موجود گروهی از عشایر استانهای همدان ، کرمانشاه و لرستان نیز قشلاق خود را در این استان می گذرانند این گروه شامل ایلات زنگنه ، زوله ، جمیر ، چوبین گمرگنی و بیرانوند می باشد ، اما در منطقه ممنوعه کولک هر ساله ایلات عشایر متعددی زمستان خود را در نواحی مرتفع و دامنه های آن می گذرانند و بر اساس آمار و گزارشات عشایر کوچروی مذکور از 15 آبانماه هر سال تا 15 فروردین ماه سال بعد با شغل دامپروری و گله دارای و کوچروی اوقات خود را در منطقه سپری می نمایند ایلات و عشایری که قشلاق خود را در گستره منطقه کولک می گذرانند شامل ایل میش خاص ، ایل قجر ، ایلات مهدی آباد ، بانقلان ، شاد آباد و نوروز آباد     می باشند .
از نظر کشاورزی اراضی مستعدی در اطراف منطقه بخصوصی در دشت صالح آباد وجود دارد که در فصول مناسب زیر کشت بوده و غالبا جهت کشت دیم و صیفی کاری مورد استفاده قرار می گیرند همچنین با توجه به وجود مراتع غنی در گستره طبیعی منطقه ، دامداری بعنوان شغل برتر مردم آن ناحیه رونق داشته و نیازهای معیشتی آنان را فراهم می نماید . درزمینه وضعیت صنعت و معدن در داخل و اطراف منطقه هر چند که فعالیت صنعتی قابل توجهی وجود ندارد و کشاورزی مدرنیزه نیز رواج نیافته است اما معادن مختلفی مانند نمک و شن و ماسه در داخل منطقه و گچ و گوگرد ، سنگ لاشه و مالون در حوالی منطقه وجود دارند که مجموعه معادن مذکور قسمتی از نیازهای استان را تامین می نمایند .

 

امکانات و تجهیزات مورد نیاز جهت حفاظت
– احداث پاسگاههای محیط بانی در سه نقطه کانی سخت ، خلیفه و تنگ تاریکه به لحاظ قابلیت دسترسی مناسب .
– خودرو کمک دار مناسب (لندرور) به تعداد حداقل 3 دستگاه.
– موتور سیکلت تریل 250 یا 175 سی سی یاماها 3 دستگاه.
– نیروهای محیط بان زبده و آموزش دیده حداقل 15 نفر.
– نصب یک دستگاه بی سیم مادر و 6 دستگاه بی سیم دستی و 3 دستگاه بی سیم خودروئی .
– دوریبن شکاری 15 دستگاه .
– GPS سه دستگاه .
– اسلحه مناسب و اتوماتیک 15 قبضه .
11- امکانات و تجهیزات موجود برای حفاظت از منطقه :
در حال حاضراین منطقه تحت عنوان منطقه شکار و تیراندازی کولک توسط اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهران و اکیپ سیار اداره کل حفاظت محیط زیست استان محافظت می شود که محدودیت وسایل نقلیه و پرسنل همچنین گستردگی مناطق دیگر که در حوضه حفاظتی این شهرستان وجود دارند باعث گردیده که عرصه های با ارزش منطقه بطور کامل و شایسته کنترل نگردند.
امکانات ادارات فوق الذکر بشرح ذیل می باشد:
– اداره حفاظت محیط زیست مهران دارای 2 نفر محیط بان و 1 دستگاه خودرو می باشد.
– اکیپ سیار اداره کل دارای 5 نفر محیط بان یک راننده و یک خودرو .
– محیط بانی صالح آباد دارای 4 نفر محیط بان یک راننده و یک خودرو .

نظرات مسئولین و مردم محلی در خصوص حفاظت از منطقه
با توجه به اینکه مهمترین و با ارزش ترین زیستگاههای استان ایلام از نظر زیست گونه های با ارزش همچون کل و بز و قوچ ومیش در منطقه شکار و تیراندازی ممنوع کولک قرار دارند لذا مردم محلی و مسئولین امر انتظار حفاظت و کنترل بیشتری از عرصه ها و گونه های با ارزش منطقه دارند که این امر بر ارتقاء سطح منطقه به حفاظت شده و اختصاص اعتبار و امکانات مورد نظر میسر می شود.
پیشنهادات و راهکارهای عملی حل بعضی از مشکلات :
1) بکارگیری نیروهای جدید ، زبده و کارا به تعداد مورد لزوم با فراهم کردن امکانات کافی بمنظور نظارت و کنترل هر چه بیشنر از منطقه.
2) بازسازی و احیاء اکوسیستم منطقه با توجه به وجود پتانسیل های لازم و زیستگاههای حائز اهمیت جهت حفظ حیات وحش و افزایش جمعیت جانوری منطقه..
3) کنترل تعلیف احشام بصورت قرق و تعلیف ممنوع و جلوگیری از ورود آنها در فصول غیر مجاز جهت حفظ ذخائر ژنتیکی گیاهی و تامین علوفه زمستانی وحوش . جلوگیری از ورود نیروهای عشایر و دامدار به داخل کشور عراق به منظور ممانعت از نابودی حیات وحش در نقاط امن خارج از مرز .
4) استقرار پست ها و پاسگاه های حفاظتی در مناطق حساس و حائز اهمیت داخل منطقه
5) استفاده از روش های مختلف احیاء پوشش گیاهی چون بذر پاشی و جنگل کاری ، نهال کاری ، نشاء کاری متناسب با اقلیم منطقه .
6) رعایت اصول صحیح چرا در منطقه با حفظ تعادل دام و مرتع و اجرای طرح های مرتع داری با مدیریتی صحیص و حتی المقدور ممنوعیت ورود دام به منطقه درشرایط فعلی جهت مهیا نمودن بستری مناسب برای تحکیم اقدامات حفاظتی و باروری هر چه بیشتر گونه های تهدید شونده .
7) کاهش نیروهائی که امکان دسترسی به کلیه نقاط زیستگاهی منطقه را داشته (نظامی و انتظامی و…) و از نظر ترددی محدودیتی ندارند هم چنین جلوگیری از تخریب نقاط زیستگاهی در منطقه از نابودی حیات وحش با اعمال اهرمهای قانونی قویتر و دادن آگاهی های لازم به ساکنین مراکز جمعیتی مراتع در صالح آباد – ریکا – گلان – سرنی که در مجاورت منطقه قرار گرفته اند .
8) جلوگیری از تداوم ساختار سنتی نظام دامداری با تغییر این نظام از سیستم باز به سیستم بسته در جهت جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و محیط زیست منطقه .
9) جمع آوری سلاح های غیر مجاز در سطح منطقه با همکاری دستگاههای ذیربط از جمله نیروهای انتظامی و نظامی .
10) استفاده از نیروهای بومی و علاقمند و فعال در قالب همیاری و اطلاع رسانی ، بمنظور کنترل مسائل حفاظتی و جلوگیری از شکار و صید و در نهایت حفظ حیات وحش منطقه .