پل گاومیشان، دره شهر

این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل زیبای گاومیشان بر روی رودخانه سیمره پس از تلاقی با رود کشکان ساخته شده است. وجه تسمیه‌ی آن بر گرفته از کلمه‌ی “گومیشه” یعنی محل پرورش گاومیش است و سراورل استین نام اولیه‌ی این پل را “گاماسا” می‌نویسد. گاماس از دو کلمه‌ی “گا” به معنی “گاو” و “ماس” به معنی ماهی تشکیل شده است. گاومیش یا گاو میشو نام‌های دیگر این پل هستند. بعضی بر این باورند که گاومیش نر در قدیم جفت خود را گم می‌کند و در پی یافتن آن تمامی دره‌ها و غارها را در هم می‌نوردد و سرانجام آن را در غاری در این محدوده می‌یابد. از آن پس این منطقه را گاو میشو نامیده‌اند.باین پل از پنج چشمه‌ی بزرگ تشکیل شده بود. اکنون فقط یک چشمه‌ی سالم از آن باقی مانده است.

 

ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز می‌باشد. این پل بسیار فنی و پیچیده ساخته شده و به طوریکه رقیبی جدی برای پل‌های مهم به شمار می‌رود. این پل شباهت زیادی نیز به پل شادروان در شوشتر دارد و در همان دوران ساخته شده است. پایه‌ها و تکیه‌ گاه‌های اصلی پل، مدور و قطورو مصالح آن از سنگ بزرگ و تراشیده هستند. در ابعاد تقریباً مساوی به صورت رگ چین به روی هم چیده شده و پایه‌های اصلی پل را به وجود آورده‌اند. داخل این پایه‌ها با قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده است. این پل طاقچه‌های مسدود و بازو موج‌شکن‌هایی دارد که به وسیله ی راهرو‌ها با چند پله به هم متصل می‌شوند. کاروانسراها از آن به عنوان سر پناه به هنگام عبور استفاده می‌کرده‌اند.

 

قوس های جناقی آجری و سایر تعمیرات سنگی و نمای فعلی پل بیانگر مرمت این پل در دوران بعد به خصوص دوران اتابک لر کوچک است. پل تاریخی گاومیشان از پنج چشمه بزرگ تشکیل شده است که در حال حاضر فقط یکی از این چشمه ها سالم است و ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز است.این پل بسیار فنی و پیچیده ساخته شده است به طوری که رقیبی جدی برای پلهای مهم بشمار می رود.

 

پایه ها و تکیه گاههای اصلی پل مدور و قطور است و مصالح آن از سنگهای مکعبی بزرگ و تراشیده در ابعاد مساوی است که به صورت  "رگ چین" به روی هم چیده شده اند و پایه اصلی پل را به وجود آورده است.داخل پایه ها نیز از قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده و مصالح پل سنگ و ملاط گچ و در سقف تاقها از آجر است که همگی در پیچیدگی این پل نقش دارند. تاقهای جناغی، دالانها و راهروها همگی از آجرهایی به ابعاد 20 در 25 سانتی متر ساخته شده است و نمای این پل تاقچه های مسدود و باز و موج شکن هایی دارد که به وسیله راهروها با چند پل به هم متصل می شوند که این نیز حتی در دوران کنونی بسیار مهندسی شده به نظر می رسد.

وجود پله ها در میان دالان ستون میانی، بیانگر این امر است که این پل فقط یک پل ارتباطی نبوده بلکه راهروهای داخل و پلکان نشان از این دارد که کاروانها از این پل به عنوان سرپناه به هنگام عبور استفاده می کردند و چه بسا شبها که در دل این دالانها کاروانیان به صبح رسانده اند. یکی از مورخان تاریخ بنام سرهنری راولینسون در سفرنامه خود درباره این پل می نویسد: "پلی که هم اکنون بر روی سیمره  (دره شهر فعلی) قرار دارد یکی از بهترین پلهای ایران است که حسین خان بزرگ (والی بزرگ و معروف ایلام و لرستان) به سال 1008 هجری قمری این پل را تعمیر کرده است". به اعتقاد مورخان این پل در سال 1334 هجری قمری بر اثر زلزله از بین رفته است. پل گاومیشان مربوط به دوره ساسانیان است و در شمالشرق دره شهر، روی رود سیمره واقع شده است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.