| نام انگلیسی: Pirgel mud volcano
نام فارسی : گلفشان پیرگل |
.gif) |
گل افشان پیرگل در ۷۶ کیلومتری خاش با ارتفاع یک هزار و ۶۵۳ متر بین حصار کوه های تفتان در موقعیت جغرافیایی N275918 E602902 نمونه ای بی بدیل از آفرینش را در این منطقه به نمایش می گذارد. این گلفشان در ۱۳۷ کیلومتری نوک آباد بین کوه های غرب منطقه و در شمال غربی آتشفشان تفتان قرار دارد. راه رسیدن به آن جاده مالرو بسیار نامناسبی است که راه رسیدن به آن را محدود میکند. گل افشان ها پدیده جالب ومهیجی هستند که با جزر و مد دریا از دل زمین گل به بیرون پرتاب می کنند. گستره ای ۳ هکتاری پوشیده در لفافه گل های رس و مارن، بدون هیچ گیاه و سبزی در اطراف، منحصر و تک افتاده در نزدیکی ساحل دریای آزاد، منظره ای زیبا از عارضه جغرافیایی به نمایش گذاشته است. پیرگل نام گل فشان مشهورخاش است. خاک حاشیه اش که ترک برداشته و خشک و نیمه خشک، تکه تکه شده، با رنگی شبیه خاک کائولین )خاک زرد( جلایی زیبا به فضای بین کوه های سپیدپوش تفتان داده است.
پیرگل ارتفاع زیادی نسبت به زمین های اطراف خود دارد. چندید مخروط مرتفع و وسعت زیاد این گلفشان حکایت از عمر طولانی آن دارد. ارتفاع دهانه ها از زمین های اطراف در حدود ۱۰۰ متر است و با بسته شدن هر دهانه دهانه های دیگر ایجاد شده است. قدرت صعود گل در گلفشان زیاد است چرا که همراه رسوب های خشک شده، دانه هایی از سنگ های مربوطه به لایه های درونی طمین که به صورت میانبار با گل بالا آمده اند به وفور دیده میشوند. رنگ روانه های گل خشک شده زرد تا نارنجی است و روانه های جدید خاکستری همراه با مواد تیره هستند. در اطراف گلفشان لایه های آهکی دارای فسیل نومولیت دیده میشود. در محدوده گلفشان گیاه دیده نمیشود و آثار شکاف های عمیق به جا مانده از باران حکایت از قدمت فعالیت گلفشان دارد.
این گل فشان یکی از زیباترین فورآن های گل بوده که در روستای گونیچ کارواندر قد برافراشته و همان طورکه اشاره شد، در محدوده سه هکتاری آن هیچ گونه پوشش گیاهی و جانوری وجود ندارد. این گل فشان زیبابا دهانه های فورانی بسیار به عنوان اثری طبیعی و ملی به ثبت رسیده و این جاذبه طبیعی در دنیا نظیرندارد و در جذب گردشگر بسیار موثر است. هر چند در نقاط دیگر دنیا نیز چنین پدیده هایی چشم هربیننده ای را مجذوب می کند اما همبستگی این عارضه زمین شناسی با منابع نفت و گاز بر اهمیت آن می افزاید.
تاکنون مطالعات سیستماتیک و ارزنده ای روی این گ لفشان انجام نشده است. از آن جا که این پدیده دارای ارزش اقتصادی و گردشگری بالایی است، ضروری است ضمن انجام مطالعات متعدد روی آن برای جذب گردشگران و تشویق سرمایه گذاران در این منطقه توجه ویژه ای صورت پذیرد.
براساس اطلاعات زمین شناسی موجود، این گلفشان همانند گنبدهای نمکی بوده و گاهی همراه آن ها دیده می شود و شاید بتوان آن ها را گنبدهای رسی نامید. به علت نزدیکی زیاد این منطقه به اقیانوس هند، وجودقله آتشفشانی نیمه فعال تفتان و همچنین شکل های خاص پوسته زمین در این ناحیه باعث به وجود آمدن فشارهای زیادی به پوسته زمین و خروج آب همراه با گل و لای می شود.گل فشان پیرگل به طور عمده در فصول مختلف سال از جاذب ههای نادر و دیدنی منطقه به شمار می رود، این گل فشان دارای ۱۵ سوراخ استخراج گل است که از بلندترین گنبد آن، گ لهای بیشتری تراوش می کند وگل ها سرد هستند. علاوه بر گ لفشان پیرگل، گ لفشان های دیگری در شمال و جنوب ایران از جمله چابهارو در مقیاس کوچک تر قرار دارند.
